Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τη χρήση του φωτός ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας με σκοπό τη δημιουργία μιας αντιληπτικής εμπειρίας με οδηγό, αφετηρία την ‘αφήγηση’ και στόχο τη βιωματική εμπειρία του χώρου. Πρόκειται για πρωταρχικό στόχο του σχεδιασμού φωτισμού να περιγράψει, νοηματοδοτήσει  μια ΄χωρική αφήγηση’ και σχεδόν να δημιουργήσει ένα χώρο αυτόνομο, με κεντρικό άξονα την κύρια αφήγηση αυτού.

Αρχικά, η ανάλυση εστιάζει στη διερεύνηση του όρου της αφήγησης (narration, narrative of space) τόσο στον σχεδιασμό φωτισμού όσο και στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πώς μέσω του φωτισμού ενισχύεται η βιωματική εμπειρία, ποιος είναι ο ρόλος του φωτισμού στην αφήγηση μιας ιστορίας και αντίστοιχα πώς ο φωτισμός συμβάλλει στην επιλεκτική αφήγηση. Για τη διερεύνηση των θεωρητικών ερωτημάτων πραγματοποιείται ανάλυση των θεωριών της οπτικής αντίληψης καθώς και παρουσίαση έργων αντιπροσωπευτικών καλλιτεχνών από το κίνημα Light and Space, που ασχολούνται με το βιωματικό σχεδιασμό και χρησιμοποιούν το φωτισμό ως μέσο αφήγησης. Ομοίως, παρουσιάζονται νέες πρακτικές σχεδιασμού με βάση την αισθητηριακή εμπειρία, που συμβάλλουν στη δημιουργία περιβαλλόντων εμβύθισης, καθώς διεγείρουν τις αισθήσεις και παρέχουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία στους χρήστες.

Εν συνεχεία, αναλύεται πώς ο χώρος και η αρχιτεκτονική σχεδιάζονται και χρησιμοποιούνται για να αφηγηθούν και να μεταδώσουν μια ιστορία ή ένα συγκεκριμένο βίωμα στους χρήστες μέσω του φωτισμού στα μουσεία. Υπό αυτό το πρίσμα ερευνάται η εξέλιξη της μουσειολογίας και οι πρακτικές φωτισμού στα μουσεία, αναλύοντας φωτιστικές αρχές και τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο του φυσικού όσο και του τεχνητού φωτισμού. Παράλληλα, δεδομένου ότι στην αφήγηση υπάρχει αλληλουχία πληροφοριών με αρχή μέση και τέλος όπως στο θέατρο όπου υπάρχει αλληλουχία σκηνών είναι χρήσιμη η ανάλυση του θεατρικού φωτισμού ως προς την επίδραση του στο συναίσθημα μέσω της αφήγησης και η σύγκρισή του με τον αρχιτεκτονικό φωτισμό.

Ζητούμενο είναι η κριτική αναθεώρηση των προηγούμενων πρακτικών σχετικά με τη λειτουργία, την οργάνωση και την τεχνολογική στρατηγική των προτάσεων σχεδιασμού του φωτισμού και τις νέες τεχνολογίες, ώστε να λαμβάνει υπόψη ζητήματα οπτικής αντίληψης, επικοινωνίας του νοήματος και της πληροφορίας και συναισθηματικής απόκρισης με βάση την αφήγηση στον εκθεσιακό χώρο. Για τη διερεύνηση των νέων πρακτικών μελετώνται και αναλύονται συγκριτικά μεταξύ άλλων, παραδείγματα και μελέτες περίπτωσης μουσείων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, στα οποία το φως διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αφήγηση και τη βιωματική εμπειρία.

Μέσα από την κριτική των παρεμβάσεων του φωτισμού στόχος είναι η διαμόρφωση νέων αρχών σχεδιασμού, που αφορούν τη χρήση διαδραστικών τεχνολογιών και εμβύθισης στο περιβάλλον και την εμπειρία, καθώς και η δυνατότητα εφαρμογής τους σε πολυπλοκότερες συνθήκες. Τέλος, γίνεται εφαρμογή των νέων πρακτικών σχεδιασμού που προκύπτουν από τη θεωρητική ανάλυση σε φωτιστική και σχεδιαστική πρότασης μικρής έκτασης, η οποία θα βασίζεται στους θεωρητικούς άξονες όπως αυτοί έχουν αναπτυχθεί στο αναλυτικό μέρος. Η πρόταση αφορά το σχεδιασμό φωτιστικής εγκατάστασης στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Αφιδνών.

The present thesis examines the use of light as a medium of expression and communication, aimed at creating a perceptual experience guided by “narration” and directed toward the experiential engagement with space. The primary objective of lighting design is to articulate, give meaning to a “spatial narrative,” effectively creating an autonomous environment in which the central narrative serves as the driving force for the spatial experience.

The initial analysis focuses on exploring the concept of narrative, specifically the "narrative of space," within the context of lighting and architectural design. It is essential to understand how lighting enhances the experiential dimension, emphasizing on its role in storytelling and its capacity to elevate selective narratives.  To address these theoretical questions, the theories of visual perception will be analyzed, and representative works from artists of the Light and Space movement will be presented. These artists engage with experiential design and use lighting as a narrative tool. Additionally, innovative design practices based on sensory experience will be introduced, which contribute to the creation of immersive environments by stimulating the senses and offering users a holistic, integrated experience.

Subsequently, the analysis focus on how space and architecture are designed and employed to narrate and communicate a story or specific experience to users through the use of lighting in museum settings. In this context, the evolution of museology and lighting practices in museums will be studied, assessing the principles and technical aspects of both natural and artificial lighting. In parallel, given that narrative follows a structured sequence of information - comprising a beginning, middle, and end - similar to theater, where scenes unfold in succession - an analysis of theatrical lighting will prove valuable to understand its emotional impact through narration and draw comparisons with architectural lighting.

The objective is a critical review of previous practices that focuses on the functionality, organization, and technological strategy of lighting design proposals, alongside with emerging technologies. This review will address key issues such as visual perception, the communication of meaning and information, and the emotional response elicited by narrative in exhibition spaces. To explore new approaches, a comparative analysis of case studies from museums in Greece and abroad will be conducted, emphasizing instances where light plays a pivotal role in shaping the narrative and enhancing the experiential dimension for visitors.

Through the critique of lighting interventions, the aim is to establish new design principles that address the use of interactive technologies and immersive experiences, with the potential for application in more complex conditions. Ultimately, this thesis apply these newly developed design practices in a practical, small-scale lighting and design proposal, grounded in the theoretical frameworks developed throughout the research.  This proposal involves the design of a lighting installation at the Afidnes Railway Station.