Η ασφάλεια των φαρμακευτικών σκευασμάτων αποτελεί μείζονα σκοπό της σύγχρονης Βιομηχανίας Φαρμάκων η οποία αποτελεί ζωτικό παράγοντα της οικονομίας των κρατών. Η παραγωγή ασφαλών και αποδεκτών φαρμακευτικών προϊόντων επιτυγχάνεται μέσω της μεθοδολογίας της διαχείρισης κινδύνου ποιότητας. Στη παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζεται για πρώτη φορά η εφαρμογή του συστήματος HACCP ως εναλλακτικό εργαλείο διαχείρισης κινδύνων ποιότητας (εφαρμόζεται κυρίως η FMEA) στη βιομηχανία παραγωγής στείρων κυτταροτοξικών προϊόντων τουλάχιστον στον Ελλαδικό χώρο. Η διασφάλιση της ποιότητας της άνωθεν κατηγορίας φαρμακευτικών προϊόντων αποτελεί πρόκληση λόγω της παράκαμψης των πρωταρχικών μηχανισμών άμυνας (εκτός του τελικού) του οργανισμού κατά τη χορήγησή τους και λόγω της πρόκλησης των τοξικών παρενεργειών στους ασθενείς που λαμβάνουν τη θεραπεία και των δυσμενών επιπτώσεων στους εργαζόμενους που εκτίθενται σε αυτά. Η μεθοδολογία του συστήματος HACCP στηρίζεται στις επτά βασικές αρχές του και στο ISO 22000 (2018). Ως προσδοκώμενο αποτέλεσμα της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η τεκμηρίωση της καταλληλόλητας του συστήματος HACCP ως εργαλείο διαχείρισης κινδύνων ποιότητας. Αυτό επιτυγχάνεται, αφενός, μέσω του σαφούς, απλού, πλήρους και κατανοητού διαγράμματος ροής της παραγωγικής διαδικασίας. Αφετέρου, μία σειρά από διαδικασίες, όπως η λεπτομερής ανίχνευσης των βιολογικών (μικροβιολογικών και μακροβιολογικών), χημικών και φυσικών κινδύνων, ο καθορισμός επαρκών και αποτελεσματικών προαπαιτούμενων προγραμμάτων, ο ορθός προσδιορισμός των νευραλγικών κρίσιμων σημείων ελέγχου και των αντίστοιχων κρίσιμων ορίων τους, τα επαρκή αρχεία παρακολούθησης των κρίσιμων ορίων και των αποτελεσματικών διορθωτικών ενεργειών σε περίπτωση υπέρβασης ή μη τήρησης των κρίσιμων ορίων για κάθε στάδιο επεξεργασίας, συμβάλλουν και αυτές με τη σειρά τους στην επίτευξη του προσδοκώμενου αποτελέσματος. Για τον προσδιορισμό των κρίσιμων σημείων ελέγχου προκρίνεται η μέθοδος της ημιποσοτικής διαδικασίας αξιολόγησης επικινδυνότητας, καθώς μέσω αυτής επιτυγχάνεται πιο ολοκληρωμένη κατανόηση των κινδύνων. Για το καθορισμό των κρίσιμων ορίων χρησιμοποιούνται έγκυρες και έγκαιρες πηγές πληροφοριών και αξιόπιστα στατιστικά μοντέλα: διαγράμματα ελέγχου μεταβλητών (I-MR), percentile cut-off approach, normal distribution approach, non-parametric approach. Το σύστημα HACCP αποτελεί πολύτιμο προληπτικό εργαλείο διαχείρισης κινδύνων ποιότητας και η χρήση του μπορεί να γίνει περισσότερο διαδεδομένη στις Βιομηχανίες Φαρμάκων, κυρίως αν υπερκεραστούν εμπόδια που σχετίζονται με την έλλειψη γνώσης και επαρκής κατάρτισης, την έλλειψη απαραίτητων πόρων και την έλλειψη κινήτρων και παρακολούθησης.

The safety of pharmaceutical products is a major goal of the modern pharmaceutical industry, which is a vital factor in the economies of nations. The production of safe and acceptable pharmaceutical products is achieved through the methodology of quality risk management. This thesis presents, for the first time, the application of the HACCP system as an alternative quality risk management tool (primarily FMEA is applied) in the sterile cytotoxic drug manufacturing industry, at least in the Greek domain. Ensuring the quality of this category of pharmaceutical products is challenging due to the bypassing of the body's primary defense mechanisms (except for the final one) during their administration, the toxic side effects on patients receiving the therapy, and the adverse effects on workers exposed to them. The HACCP system methodology is based on its seven basic principles and ISO 22000:2018. The expected outcome of this thesis is to document the suitability of the HACCP system as a quality risk management tool. This is achieved, on the one hand, through a clear, simple, complete, and comprehensible flow diagram of the production process. On the other hand, a series of processes, such as the detailed identification of biological (microbiological and macrobiological), chemical, and physical hazards, the determination of adequate and effective prerequisite programs, the correct identification of critical control points and their corresponding critical limits, sufficient records monitoring critical limits, and effective corrective actions in case of exceeding or non-compliance with critical limits at each processing stage, also contribute to the achievement of the expected outcome. For the determination of critical control points, the semi-quantitative risk assessment method is preferred, as it achieves a more comprehensive understanding of the risks. For the determination of critical limits, valid and timely sources of information and reliable statistical models are used: variable control charts (I-MR), percentile cut-off approach, normal distribution approach, non-parametric approach. The HACCP system is a valuable preventive quality risk management tool, and its use cοuld become more widespread in the pharmaceutical industry, especially if obstacles related to the lack of knowledge and adequate training, the lack of necessary resources, and the lack of incentives and monitoring are overcome.