Σκοπός: Ο σκοπός αυτής της διπλωματικής εργασίας είναι να διερευνήσει τη σχέση των φαρμακοποιών του νομού Χανιών ως επαγγελματιών υγείας στα πλαίσια της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με τους ασθενείς που εξυπηρετούν στα φαρμακεία τους, αλλά και να μετρηθεί η ικανοποίηση των ασθενών από τις υπηρεσίες που προσφέρονται στο φαρμακείο.

Υλικό – Μέθοδος: Η έρευνα αυτή αποτελεί μια συγχρονική μελέτη παρατήρησης και πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 76 φαρμακοποιών και 164 ασθενών του νομού Χανίων κατά το χρονικό διάστημα Ιανουάριου-Μαρτίου 2024. Χρησιμοποιήθηκαν δύο ανώνυμα ερωτηματολόγια, ένα προσαρμοσμένο για φαρμακοποιούς που προωθήθηκε ηλεκτρονικά από το Φαρμακευτικό Σύλλογο Χανίων και ένα για ασθενείς, το PSPSQ (The Patient Satisfaction with Pharmacist Services Questionnaire), που διανεμήθηκε τόσο ηλεκτρονικά όσο και στα φαρμακεία. Πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση των δεδομένων με το πρόγραμμα SPSS25.

Αποτελέσματα: Οι 164 εξυπηρετούμενοι ασθενείς των φαρμακείων κατέδειξαν πολύ υψηλή συνολική Ικανοποίηση Ασθενούς από τον Φαρμακοποιό (μέση τιμή 85,0±16,4). Στις κύριες συνιστώσες της ικανοποίησης, εκτιμήθηκε υψηλότερη μέση τιμή ή ικανοποίηση στην Σχέση Ασθενή-Φαρμακοποιού έναντι της Ποιότητας φροντίδας (88,3 έναντι 78,9, p<0,001). Το ¼ των συμμετεχόντων βρέθηκαν να έχουν άριστη συνολική Ικανοποίηση Ασθενούς από τον Φαρμακοποιό και περίπου το 1/3 στη Σχέση Ασθενή-Φαρμακοποιού αλλά και στην Ποιότητα φροντίδας που τους παρέχεται. Ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών σχετίζεται με την ηλικία τους, καθώς οι μεγαλύτερης ηλικίας έχουν υψηλότερη συνολική Ικανοποίηση Ασθενούς από τον Φαρμακοποιό (rho=0,173, p<0,05) ή υψηλότερη ικανοποίηση από τη Σχέση Ασθενή-Φαρμακοποιού (rho=0,201, p<0,05). Τέλος, 8 στους 10 ασθενείς αναφέρουν τους εμβολιασμούς ως την υπηρεσία που θεωρούν ωφέλιμη εφόσον παρέχεται επίσημα από τους φαρμακοποιούς. Από τους 11 δείκτες αξιολόγησης των απόψεων του ρόλου που έχουν οι φαρμακοποιοί, με σημαντικά υψηλότερα μέσα επίπεδα βρέθηκαν οι δείκτες που αφορούν τη συμβολή τους στη διαχείριση της πανδημίας και του ρόλου τους που πρέπει να είναι περισσότερο έντονος σήμερα (80,1 και 78,5, αντίστοιχα, p<0,05). Η συνολική ενημέρωση του πελάτη από το φαρμακοποιό έπειτα από πρωτοβουλία του τελευταίου (69,6), η συνολική έκφραση ενημέρωσης του πελάτη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην υγεία του και η συνολική έκφραση των συνηθισμένων πράξεων των φαρμακοποιών εκτός των πωλήσεων φαρμάκων και καλλυντικών (68,8) ήταν επίσης αυξημένοι. Αντίθετα, η συνολική συμβουλευτική του πελάτη από τον φαρμακοποιό για την απεξάρτηση από ουσίες (48,8) και η συνολική επικοινωνία του φαρμακοποιού με τον ιατρό για θέματα του πελάτη (46,8) παρουσίασαν χαμηλότερα μέσα επίπεδα (p<0,05). Οι γυναίκες φαρμακοποιοί σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα ενημέρωσης για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην υγεία των πελατών (r=0,362, p<0,05), καθώς και οι φαρμακοποιοί μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και εκείνοι με περισσότερα χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα συμβουλευτικής πελατών για απεξάρτηση φαρμάκων (r=0,301 & r=0,263, αντίστοιχα, p<0,05).

Συμπεράσματα: Η σχέση μεταξύ φαρμακοποιών και ασθενών στα Χανιά διαθέτει γερές βάσεις όπως αποτυπώνεται από την υψηλή ικανοποίηση των εξυπηρετούμενων από την παροχή φροντίδας και τις συμβουλευτικές δεξιότητες των φαρμακοποιών. Οι φαρμακοποιοί των Χανίων διαθέτουν υψηλή αίσθηση του ρόλου τους και συχνά εκτελούν πράξεις που περιλαμβάνονται στα πλαίσια της ΠΦΥ όπως ο εμβολιασμός, η μέτρηση της πίεσης και η παροχή συμβουλών υγείας. Είναι αναγκαίο να θεσμοθετηθεί ο ρόλος του Έλληνα φαρμακοποιού, αλλά και να αναπτυχθεί η διεπαγγελματική συνεργασία μεταξύ των παρόχων φροντίδας, ώστε ο ασθενής να έρθει πραγματικά στο επίκεντρο της θεραπευτικής σχέσης.

Purpose:  The purpose of this thesis is to investigate the relationship of the pharmacists of the prefecture of Chania as health professionals in the context of primary care with the patients they serve in their pharmacies, as well as to measure the patients' satisfaction with the services provided in the pharmacy.

Method and Materials: This is a cross-sectional observational study, that was carried out on a sample of pharmacists and patients of the prefecture of Chania during the period January-March 2024. Two anonymous questionnaires were used as research tools. One adapted for pharmacists was distributed via mail by the Pharmaceutical Association of Chania and the PSPSQ (The Patient Satisfaction with Pharmacist Services Questionnaire) was distributed to the patients of the pharmacies. The Questionnaires were completed by 164 patients and 76 pharmacists and data were analyzed with SPSS 25.

Results: The 164 participating patients demonstrated a very high overall Patient Satisfaction with the Pharmacist (mean value 85.0±16.4). In the main components of satisfaction, a significantly higher mean value or satisfaction was estimated in Patient-Pharmacist Relationship versus Quality of care (p<0.001). ¼ of the participants were found to have excellent overall Patient Satisfaction with the Pharmacist. Excellent Patient-Pharmacist Relationship and excellent Quality of care provided were estimated by 1/3 of the patients. The degree of patient satisfaction is related to their age, as older patients have higher overall Patient Satisfaction with the Pharmacist (rho=0.173, p<0.05) or higher satisfaction with the Patient-Pharmacist Relationship (rho=0.201, p< 0.05). 8 out of 10 patients mention vaccinations as the service they consider beneficial as long as it is officially provided by pharmacists. Of the 11 indicator for evaluating the role of pharmacists, with significant higher average levels were found those concerning the contribution of pharmacists to the management of the pandemic or their role that should be more intense today (80.1 and 78.5, respectively, p<0.05). The overall customer information provided by the pharmacist after the pharmacist’s initiative (69.6), the overall expression of informing the customer about the environmental effects on his health and the overall expression of the usual actions that pharmacists perform besides drug and cosmetic sales (68.8) were also elevated. In contrast, the pharmacist’s overall counseling of the client on substance addiction (48.8) and the pharmacist’s overall communication with the doctor about client’s health issues (46.8) showed significantly lower mean levels (p<0.05). Female pharmacists were found to be associated with higher levels of awareness about environmental impacts on clients' health (r=0.362, p<0.05), and older pharmacists and those with more years of professional experience were associated with higher levels of client counseling about drug addiction (r=0.301 & r=0.263, respectively, p<0.05).

Conclusion: The relationship between pharmacists and patients in Chania has a strong basis which is reflected by the high satisfaction of patients with the provision of care and the pharmacist’s counseling skills. Pharmacists of Chania have a high sense of their role and often perform health services included in the context of primary health care such as vaccination, blood pressure measurement and health advice provision. The role of the Greek pharmacist needs to be established as well as the interprofessional cooperation between the health care providers needs to be developed, so that the patient comes in the center of the therapeutic relationship.