Η σχέση διαφθοράς και κράτους δικαίου τοποθετείται στο πλαίσιο της εγκληματολογικής ερμηνείας του ρόλου της πολιτικής διαφθοράς στην κρατική παρέκκλιση ως κοινωνική βλάβη και μακροπρόθεσμα στην κρατική άλωση  σε βάρος των αρχών του κράτους δικαίου.  

H διαφθορά και το κράτος δικαίου είναι δύο διακριτές έννοιες. Ενώ η έλλειψη κράτους δικαίου υποδηλώνει την ύπαρξη ενός πολύ ευρύτερου συνόλου ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένων ενός αναποτελεσματικού δικαστικού και διοικητικού συστήματος, ελλείψεων στην προστασία των συνταγματικών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η «κατάχρηση εξουσίας για ιδιωτικό όφελος» αποτελεί έναν συγκεκριμένο τύπο δυσλειτουργίας του κράτους δικαίου. Η ανθεκτικότητα της διαφθοράς υποδηλώνει την συνεχή σε βάθος χρόνου απροθυμία της πολιτικής εξουσίας να επωμιστεί το κόστος λήψης ουσιαστικών μέτρων αντιμετώπισης της. Υπό αυτή την οπτική το ίδιον όφελος μεταφράζεται σε τήρηση ή αύξηση της πολιτικής δύναμης των κυρίαρχων ομάδων εξουσίας. Η υποχώρηση του κράτους δικαίου, η οποία συνιστά θεσμική ανασφάλεια, ενθαρρύνει την εμφάνιση της πολιτικής διαφθοράς, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των θεσμών. Σταδιακά, οι θεσμοί στερούνται της εμπιστοσύνης των πολιτών και τελικά χάνουν τη νομιμοποίησή τους.

Η πολιτική της ΕΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ενίσχυση του κράτους δικαίου – ουσιαστικά αντανακλά την αντίληψη των κρατών μελών της ότι η αντιμετώπιση της διαφθοράς και η διασφάλιση των αξιών του κράτους δικαίου εμπίπτουν στους  τομείς εγγενών δικαιωμάτων κρατικής κυριαρχίας, όπου η παρέμβαση της ΕΕ είναι ελάχιστα ανεκτή. Οπότε το Νέο Πλαίσιο της Ε.Ε. για το κράτος δίκαιου (Καν. 2020/2092 και Έκθεση του Κράτους Δικαίου) συνιστά εφαρμογή της οικονομικής αιρεσιμότητας ως εργαλείο άσκησης της ευρωπαϊκής πολιτικής, υπό την έννοια τήρησης συγκεκριμένων προϋποθέσεων λήψης ευρωπαϊκών πόρων και τουλάχιστον σε αυτή την αρχική φάση εφαρμογής του, χαρακτηρίζεται από σημαντικούς περιορισμούς στην αντιμετώπισης της πολιτικής διαφθοράς αλλά και στην αντιμετώπιση φαινομένων οπισθοχώρησης του κράτους δικαίου.

The relationship between corruption and the rule of law is reviewed in the context of the criminological approach of the role of political corruption in state deviation as a social harm, and, in the long term, in state capture against the rule of law. Corruption and the rule of law are two distinct concepts. While the absence of the rule of law indicates the existence of a much broader set of issues, including an inefficient judicial and administrative system, deficiencies in the protection of constitutional freedoms and human rights, the 'abuse of power for private gain' is a specific type of dysfunction of the rule of law. The persistence of corruption indicates the long-term reluctance of political power to bear the cost of taking substantial measures to combat it. From this perspective, the “abuse of power for personal gain” translates into maintaining or increasing the political power of dominant power groups. The erosion of the rule of law, which constitutes institutional insecurity, encourages the emergence of political corruption, resulting in the weakening of institutions. Gradually, institutions lose the trust of citizens and eventually lose their legitimacy.

The EU's anti-corruption and rule of law policy - essentially reflecting Member States' perception that tackling corruption and safeguarding the values of the rule of law fall within the areas of inherent rights of state sovereignty, where EU intervention is minimally tolerated. Therefore, the new EU Framework for the Rule of Law (Reg. 2020/2092 and rule of law report constitutes an indirect implementation of economic conditionality, as a tool for the exercise of European policy, in the sense of compliance with specific conditions for receiving European funds. At least in this initial phase of its implementation, it is characterized by significant limitations in addressing political corruption and tackling phenomena of rule of law backsliding.