Η μελέτη λοιμωδών νοσημάτων που σχετίζονται με ταξίδι στο εξωτερικό μάς προσφέρει πληροφορίες για την εκτίμηση του κινδύνου υγείας για τον ταξιδιώτη, αλλά και τη χώρα ταξιδιού, ούτως ώστε να διαμορφωθούν αντίστοιχα οι ταξιδιωτικές οδηγίες προς τους συγκεκριμένους προορισμούς. Για το λόγο αυτό, η παρούσα διπλωματική εργασία ασχολείται με την επισκόπηση και την ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων που σχετίζονται με λοιμώδη νοσήματα ταξιδιωτών, όπως αυτά κατεγράφησαν στο εθνικό Σύστημα Υποχρεωτικώς Δηλούμενων Νοσημάτων του ΕΟΔΥ την περίοδο 2004-2023.

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να μελετηθεί ο αντίκτυπος των διεθνών ταξιδιών στην επιδημιολογία νοσημάτων στην Ελλάδα και να αναδειχθεί η σημασία τής πρόληψης των κινδύνων που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκειά τους.

Συνοπτικά, παρατηρούμε ότι για έξι βασικά λοιμώδη νοσήματα από τον Κατάλογο Υποχρεωτικώς Δηλούμενων Νοσημάτων στη χώρα μας (Ηπατίτιδα Α, Ελονοσία, Τυφοειδής Πυρετός, Κροτωνογενής Εγκεφαλίτιδα, Πυρετός από τον ιό Zika και Χολέρα), των οποίων η μετάδοση μπορεί δυνητικά να επιταχυνθεί μέσω των διεθνών ταξιδιών με προορισμό χώρες υψηλής ενδημικότητας, η μέση επίπτωση στην Ελλάδα την περίοδο αναφοράς παραμένει σημαντικά μικρότερη από την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή.

Τα κρούσματα Ηπατίτιδας Α στην Ελλάδα που συνδέονται με ταξίδι στο εξωτερικό δεν σχετίζονται απαραίτητα μονοτονικά με τον αριθμό των ταξιδιωτών (από και προς την Ελλάδα) ανά έτος (p-value 0,072), ενώ σχεδόν τα μισά (44,22%) από αυτά αφορούν μετανάστες / πρόσφυγες. Αντίστοιχα, μεγάλο ποσοστό του συνόλου των εισαγόμενων κρουσμάτων Τυφοειδούς Πυρετού (88,66%) καταγράφεται σε μετανάστες / πρόσφυγες που έρχονται στην Ελλάδα. Όσον αφορά την Ελονοσία, παρατηρείται μια ελαφρώς καθοδική τάση των περιστατικών (p-value 0,023) στο διάστημα 2004-2023, παρά τη μονοτονική σχέση των κρουσμάτων που συνδέονται με ταξίδι και του αριθμού ταξιδιωτών (από και προς την Ελλάδα) ανά έτος (p-value 0,011), ενώ μεγάλο ποσοστό όσων δεν έχουν λάβει ανθελονοσιακή χημειοπροφύλαξη οδηγείται στο νοσοκομείο (90,64%). Παρομοίως, υψηλό ποσοστό ταξιδιωτών που νοσηλεύθηκαν με Κροτωνογενή Εγκεφαλίτιδα ήταν ανεμβολίαστοι (72,73%). Ο Πυρετός από τον ιό Zika και η Χολέρα θεωρούνται πλέον ελεγμένες νόσοι που όμως χρειάζονται προσοχή από ειδικές κατηγορίες ταξιδιωτών, όπως έγκυοι και μετανάστες. Εν τούτοις, για πρώτη φορά μέσα στην 20ετία, σημειώθηκε επιβεβαιωμένο κρούσμα Χολέρας στην Ελλάδα το 2023.

Συμπερασματικά, η επιδημιολογική εικόνα των έξι αυτών νοσημάτων δεν προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στην κοινότητα, όμως δεν παύει να απασχολεί τα συστήματα καταγραφής. Ως εκ τούτου, η επαγρύπνηση, η πρόληψη και η πιστή τήρηση των ιατρικών πρωτοκόλλων όσον αφορά τα διεθνή ταξίδια θεωρούνται απαραίτητες προϋποθέσεις για τη μείωση στο ελάχιστο των κινδύνων νοσηρότητας αλλά και της μεταφοράς νοσημάτων από χώρα σε χώρα.

The study of infectious diseases related to international travel allows us to assess the health risk for the traveller, as well as the visiting country, so that travel notices to the specific destinations can be formulated accordingly. Therefore, this thesis is dealing with the observation and analysis of epidemiological data related to infectious diseases of travellers as recorded in the Mandatory Notification System for diseases of the NPHO in Greece from 2004 to 2023.

The purpose of this thesis is to study the impact of international travel on the epidemiology of diseases in Greece and to highlight the importance of managing the risks that may arise during travelling.

In summary, we observe that for six major infectious diseases of the national Mandatory Notification System’s list (Hepatitis A, Malaria, Typhoid Fever, Tick-Borne Encephalitis, Zika Fever and Cholera), whose transmission can potentially be accelerated through international travel to highly endemic countries, the average incidence in Greece during the reporting period remains significantly lower than the corresponding European one.

Hepatitis A cases in Greece related to international travel are not necessarily monotonically related to the number of travellers (to and from Greece) per year (p-value 0,072), while almost half (44,22%) of those concern immigrants / refugees. Accordingly, a large percentage of all imported Typhoid Fever cases (88,66%) regards immigrants / refugees who come to Greece. As far as Malaria is concerned, there is a slight downward trend in incidence (p-value 0,023) over the period 2004-2023, despite a monotonic relationship between travel-related cases and the number of travellers (to and from Greece) per year (p-value 0,011), while a large percentage of those not administered with Malaria chemoprophylaxis needed hospitalization (90,64%). Similarly, a high percentage of travellers hospitalized for Tick-Borne Encephalitis were unvaccinated (72,73%). Zika Fever and Cholera are now considered controlled diseases, but certain categories of travellers, such as pregnant women and immigrants, need to exhibit extra care. Nevertheless, for the first time in the last 20 years, a Cholera case was confirmed in Greece in 2023.

In conclusion, the epidemiological burden of these six diseases does not cause much concern in the community yet, but still registers in the recording systems. Therefore, vigilance, prevention and strict adherence to medical protocols regarding international travel are considered necessary prerequisites to minimize the risks of morbidity and disease transmission from country to country.