Η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων αποτελεί μία διαδεδομένη πρακτική που εφαρμόζεται σε ολόκληρο τον κόσμο. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση των χρήσεων των λυμάτων στη γεωργία, με έμφαση στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Για την πραγματοποίηση της εργασίας διενεργήθηκε αναζήτηση σε βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων, με χρήση συγκεκριμένων λέξεων κλειδιών. Βρέθηκε ότι, η κυριότερη χρήση των επεξεργασμένων λυμάτων είναι για αρδευτικούς σκοπούς. Η διαδικασία επεξεργασίας των λυμάτων περιλαμβάνει πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο στάδιο, ενώ νέες περισσότερο περιβαλλοντικά βιώσιμες μέθοδοι έχουν αναπτυχθεί. Η χρήση των επεξεργασμένων λυμάτων στην άρδευση των καλλιεργειών έχει θετικές αλλά και αρνητικές επιδράσεις στο έδαφος, την ισορροπία των θρεπτικών, τους υδάτινους πόρους, τις καλλιέργειες, το μικροβίωμα του εδάφους, καθώς και στην υγεία των ανθρώπων, μέσω της επίδρασης των παθογόνων μικροοργανισμών και των οργανικών και ανόργανων ρυπαντών. Στα πλαίσια προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, έχουν αναπτυχθεί βασικά Κανονιστικά πλαίσια. Ωστόσο, η πρακτική της χρήσης των επεξεργασμένων λυμάτων διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ των διαφόρων περιοχών του κόσμου. Στην Ευρώπη, το νομοθετικό πλαίσιο για την επεξεργασία των λυμάτων είναι σε διαδικασία αναθεώρησης, καθώς η αρχική οδηγία 91/271 θεωρείται πεπαλαιωμένη, ενώ ο νέος κανονισμός 741/2020 για την ποιότητα των υδάτων και την ασφαλή χρήση του ανακτημένου νερού στην άρδευση γεωργικών καλλιεργειών έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Προγράμματα χρήσης ανακτημένου νερού στην Ευρώπη εφαρμόζονται κυρίως στις νότιες περιοχές της, εξαιτίας του προβλήματος λειψυδρίας που αντιμετωπίζουν. Στη Θεσσαλονίκη, υπάρχουν δύο μεγάλες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, η ΜΕΛ Σίνδου και η ΜΕΛ ΑΙΝΕΙΑ, όπου εφαρμόζεται έως και τριτοβάθμια επεξεργασία των εισερχόμενων λυμάτων, καθώς και επεξεργασία και διάθεση της παραγόμενης ιλύος. Ο Θερμαϊκός κόλπος αποτελεί τον τελικό αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων. Πρόγραμμα επαναχρησιμοποίησης του ανακτημένου νερού για την άρδευση θερινών καλλιεργειών είχε εφαρμοστεί σε τμήμα της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης, το διάστημα 2007-2012. Από την εκπόνηση και εφαρμογή του προγράμματος είχαν προκύψει θετικά αποτελέσματα για τη χρήση του ανακτημένου νερού στην άρδευση καλλιεργειών. Συμπερασματικά, το ανακτημένο νερό αποτελεί μία αξιόλογη και αξιόπιστη, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια ποιότητας, υδάτινη πηγή, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην εξασφάλιση αποθεμάτων φρέσκου νερού και στην καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Wastewater reuse is a widespread practice throughout the world. Aim of the present thesis was to investigate the uses of wastewater in agriculture, with emphasis on the area of Thessaloniki. To carry out the work, a search was carried out in bibliographic databases, using specific keywords. It was found that the main use of treated wastewater is for irrigation purposes. The wastewater treatment process includes primary, secondary, and tertiary stages, while new more environmentally sustainable methods have been developed. The use of treated wastewater in crop irrigation has positive and negative effects on soil, nutrient balance, water resources, crops, soil microbiome, and human health, through the influence of pathogenic microorganisms and organic and inorganic pollutants. In the context of protecting public health and the environment, basic regulatory frameworks have been developed. However, the practice of using treated wastewater varies significantly between different regions of the world. In Europe, the legislative framework for wastewater treatment is in the process of being revised, as the original Directive 91/271 is considered obsolete, while the new Regulation 741/2020 on water quality and safe use of reclaimed water in irrigation of agricultural crops has already been entered into force. Reclaimed water use programs in Europe are mainly implemented in its southern regions, due to the problem of water scarcity they face. In Thessaloniki, there are two large wastewater treatment plants, WWTP of Sindos and WWTP of AENIA, where up to tertiary treatment of influent wastewater is applied, as well as treatment and disposal of the produced sludge. The Thermaikos Gulf is the final recipient of treated wastewater. A program to reuse reclaimed water for irrigation of summer crops was implemented in part of the plain of Thessaloniki between 2007 and 2012. The elaboration and implementation of the program had produced positive results for the use of reclaimed water in the irrigation of crops. In conclusion, reclaimed water is a remarkable and reliable water source, if the quality criteria are met, which can help ensure freshwater reserves and better manage water resources.
Κύριο μέρος της Διπλωματικής