ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα εργασια εξετάζει το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων, το οποιο διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο στο σύγχρονο οικονομικοκοινωνικό μοντέλο. Ο τομέας της διαχείρισης των αποβλήτων και ειδικότερα η ανάκτησή τους, μπορει να συμβάλει καταλυτικά στην επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης –με απώτερο στόχο την κυκλική οικονομία-, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και εισάγοντας πιο αποτελεσματικές διαδικασίες και βελτιωμένες τεχνολογίες. Στόχος της ΕΈ, είναι η μετατροπή της γραμμικής σε κυκλική οικονομία. Προκειμένου να συντελεστεί η μετάβαση αυτη απαραίτητη καθίστανται η ανάπτυξη καινοτόμων και αποτελεσματικών τρόπων παραγωγής και κατανάλωσης, οι οποίοι θα ωφελούν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές ενώ παραλληλα θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ανάπτυξη του ανταγωνισμού στο πεδίο της διαχείρισης των αποβλήτων μπορει να συμβάλλει στη γέννηση νέων ιδεών και τρόπων διαχείρισής τους, ο οποίοι θα στοχεύουν στην καθιέρωση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας. Μάλιστα, η ανάκτηση των αποβλήτων θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς για την ευρωπαϊκή οικονομία τομείς στο πεδίο των περιβαλλοντικών υπηρεσιών, στον οποίο αναπτύσσεται ο «οικολογικός ανταγωνισμός» μεταξύ των ΚΜ της ΕΕ. Ο σκοπός της μελέτης είναι η ανάδειξη ευκαιριών και προκλήσεων της μετάβασης στο νέο υπόδειγμα της κυκλικής οικονομίας και η εκτίμηση της οικονομικής επίδρασης από μια πορεία επίτευξης των τιθέμενων στόχων. Το δίκαιο της διαχείρισης των αποβλήτων συνιστά το σημείο διεπαφής του δικαίου για την προστασία του περιβάλλοντος και του δικαίου του ανταγωνισμού για την εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς. Η μελέτη αυτή επιχειρεί μέσα από μια ενδελεχή ανάλυση, να αποδείξει ότι, η ανωτέρω διεπαφή που σε πρωτη φάση μοιάζει συγκρουσιακή, εν τέλει, μπορεί να αποβεί δημιουργική. Το δίκαιο του ανταγωνισμού μπορεί να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος αφενός μέσω της ρύθμισης του εν λογω τομέα και της θέσπισης συγκεκριμένων υποχρεώσεων και διαδικασιών, αφετέρου μέσω της τεχνολογικής προόδου, η οποία ευνοείται μέσα σε ένα περιβάλλον ελεύθερου ανταγωνισμού. Για τη διεξαγωγή της έρευνας ακολουθήθηκε η ποιοτικη μέθοδος. Ειδικότερα προτιμήθηκε η μέθοδος της μελέτης περίπτωσης. Η παρούσα εργασια επικεντρώνεται και εξετάζει την περίπτωση της Ελλάδας. Το δίκαιο της διαχείρισης των αποβλήτων αποτελεί το σημείο διεπαφής του δικαίου για την προστασία του περιβάλλοντος και του δικαίου του ανταγωνισμού για την εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς. Η διεπαφή́ των δικαιων αυτών, που εκ πρώτης όψεως μοιάζει συγκρουσιακή́, εντούτοις, μπορεί να αποβεί́ δημιουργική́. Μέσα από μια ενδελεχή ανάλυση που συντελέστηκε στο πλαισιο της εν λογω διπλωματικής εργασίας επιβεβαιώθηκε η σημασία της προαναφερθείσας διεπαφής.  Το δίκαιο του ανταγωνισμού μπορεί να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος αφενός μέσω της ρύθμισης του συγκεκριμένου τομέα και της θέσπισης συγκεκριμένων υποχρεώσεων και διαδικασιών, αφετέρου μέσω της τεχνολογικές προόδου, η οποία ακριβώς ευνοείται μέσα σε ένα περιβάλλον ελευθέρου ανταγωνισμού. Η στενότατη σχέση της περιβαλλοντικής προστασίας και του δικαίου του ανταγωνισμού στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων, επιβεβαιώνεται πλέον και θεσμικά με τον πρόσφατο Κανονισμό 2020/852, που αφορα την θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων. Το ελληνικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων αντιμετωπίζει σειρά εμποδίων τα οποία περιορίζουν την ταχύτητα υιοθέτησης του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας με αποτέλεσμα αφενός να υποβαθμίζονται τα περιβαλλοντικά οικοσυστήματα και αφετέρου να χάνεται μια σημαντική αναπτυξιακή ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα δεν είναι λίγες οι φορες που εχει καλεστεί να πληρώσει υπέρογκα πρόστιμα, καθώς χωρίς να έχει καταρτίσει τα κατάλληλα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, προβαίνει σε διαδικασίες διάθεσης αποβλήτων πέραν του μικρού επιτρεπόμενου από το ενωσιακό δίκαιο χρονικού διαστήματος και σε ακατάλληλους χώρους, ζημιώνοντας ετσι το περιβάλλον. Ακομη η χώρα μας υπολείπεται και στον τομέα της ανάκτησης των αποβλήτων μέσω της ανακύκλωσής τους, για το οποίο ζήτημα καταδικάζεται από το ΔΕΕ καθώς δεν ανταποκρίνεται στους στόχους που εχει θέσει η ΕΕ για αυτήν, ειδικα όσον αφορά στο ζήτημα της ανακύκλωσης. Η Ελλαδα προσεγγίζει διαφορετικα από ότι ΕΕ, το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλητων. Επισης διαφοροποίηση παρατηρείται και στα στάδια εξέλιξης στα οποία βρίσκονται. Η ΕΕ έχει πλέον φτάσει να θέσει το στόχο της αλλαγής του ίδιου του οικονομικού μοντέλου, μεταβαίνοντας από το γραμμική στην κυκλική οικονομία, ενώ  η Ελλάδα προσπαθεί ακόμα να προσεγγίσει το στόχο της ανακύκλωσης των αποβλήτων. Αναγκαία λοιπόν καθίστανται η ταχεία και ριζική μεταστροφή της πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα μας,  προκειμένου η ελληνικη οικονομια να χαρακτηριστεί <<κυκλική>>.