Στην παρούσα διπλωματική εργασία έγινε μια προσπάθεια να μελετηθεί η διακύμανση των επιπέδων των πρωτογενών και δευτερογενών ατμοσφαιρικών ρύπων, σε ελληνικές αστικές και περιαστικές περιοχές, οι οποίοι αποτελούν βασικά κριτήρια καθορισμού της ποιότητας του αέρα, κατά τις δύο περιόδους εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων, (πρώτη περίοδος των περιοριστικών μέτρων, Μάρτιος - Μάιος 2020 και δεύτερη περίοδος των περιοριστικών μέτρων Νοέμβριος 2020 - Ιανουάριος 2021), τα οποία ελήφθησαν για τον περιορισμό της πανδημίας που προκλήθηκε από τον ιό COVID–19.  Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν, προέρχονται από τις μετρήσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ), του ΥΠΕΝ και αφορούν τις τιμές των συγκεντρώσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων-κριτηρίων, SO₂, CO, PM₁₀, PM_2,5, Ο₃, ΝO και ΝΟ₂, σε αντιπροσωπευτικούς σταθμούς παρακολούθησης των συγκεντρώσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων (αστικής κυκλοφορίας, υποβάθρου, περιαστικού υποβάθρου και βιομηχανικούς), στις αστικές περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας και των άλλων πόλεων, όπου βέβαια υπήρχε ικανοποιητικός αριθμός μετρήσεων, για την περίοδο 2001-2019.

      Οι προαναφερθείσες μετρήσεις των συγκεντρώσεων των ατμοσφαιρικών ρύπων-κριτηρίων, αξιολογήθηκαν, σε σύγκριση με τους μέσους όρους των αντίστοιχων μέσων μηνιαίων τιμών των συγκεντρώσεων κατά τα χρονικά διαστήματα: 2001-2009 (περίοδος προ της ελληνικής οικονομικής κρίσης), 2010-2019 (περίοδος κατά τη διάρκεια της ελληνικής οικονομικής κρίσης), καθώς και με το συνολικό χρονικό διάστημα 2001-2019, προκειμένου να καθοριστεί ο προσδιορισμός της μεταβολής των επιπέδων των ατμοσφαιρικών ρύπων-κριτηρίων, εξετάζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την αποτελεσματικότητα των περιοριστικών μέτρων, για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, στην ποιότητα του αέρα, στις υπό μελέτη περιοχές.

      Από την παραπάνω μελέτη προκύπτει το συμπέρασμα ότι κατά τις δύο περιόδους εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων, παρατηρήθηκε σαφής μείωση των επιπέδων των συγκεντρώσεων των PM₁₀, PM_2,5, NO, NO_2, SO₂ και CO, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες των τριών χρονικών διαστημάτων, 2001-2009, 2010-2019 και 2001-2019, σχεδόν σ’ όλες τις αστικές περιοχές των ελληνικών πόλεων, που εξετάσθηκαν στην παρούσα μελέτη. Αντίθετα, διαπιστώθηκε ότι υπήρξε σημαντική αύξηση των συγκεντρώσεων των επιπέδων του Ο₃, κατά τη διάρκεια των μηνών των δύο περιόδων εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων, για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μήνες των τριών χρονικών διαστημάτων, 2001-2009, 2010-2019 και 2001-2019, στις περισσότερες αστικές περιοχές των ελληνικών πόλεων, που εξετάσθηκαν στην παρούσα μελέτη, με εξαίρεση ορισμένους σταθμούς αστικού και περιαστικού υποβάθρου.

      Έτσι, από τα ανωτέρω συμπεραίνεται, ότι με κατάλληλες στρατηγικές ελέγχου των εκπομπών, μπορεί να προκύψει σημαντική βελτίωση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος των αστικών, βιομηχανικών και περιαστικών περιοχών, των ελληνικών πόλεων.

      In this thesis, an attempt was made to study the variation of the primary and the secondary air pollutants levels, in Greek urban and suburban areas, which are one of the main criteria for determining air quality, during the two periods of enforcement of the restrictive measures, (first period of the restrictive measures, March - May 2020 and second period of the restrictive measures November 2020 - January 2021), taken in order to prevent the spread of the COVID–19 pandemic. The data used were atmospheric pollutants measurements from the National Air Pollution Monitoring Network (EDPAR), of the Ministry of the Environment and Energy. For this reason the measurements of PM₁₀, PM_2,5, NO, NO₂, SO₂, CO and O₃ concentrations, were used, from representative monitoring stations (urban traffic, background, suburban background and industrial), in the urban areas of Athens, Thessaloniki and Patras and other cities, where of course there was a sufficient number of measurements, during the period 2001-2019.

      The aforementioned measurements of the concentrations of atmospheric pollutants -criteria, were evaluated, in comparison with the averages of the mean monthly concentrations, of the corresponding months, at the time intervals: 2001-2009 (period before the Greek financial crisis), 2010-2019 (period during the Greek economic crisis), as well as with the total control period, 2001-2019, in order to determine the effectiveness of the restrictive measures, taken in order to prevent the spread of the COVID–19 pandemic, in the air quality of Greek urban areas.  

      From the above study it is concluded that during the two periods of application of the restrictive measures, a significant decrease in the levels of PM₁₀, PM_2,5, NO, NO2, SO₂ and CO concentrations was observed, compared to the corresponding months of the periods, 2001-2009, 2010-2019 and 2001-2019, in almost all the urban areas of the Greek cities, examined in the present study. On the contrary, it was found that there was a important increase in the O₃ levels concentrations, during the months of the two periods of implementation of the restrictive measures, taken in order to deal the COVID-19 pandemic, compared to the corresponding months of the periods, 2001-2009, 2010-2019 and 2001-2019, in most urban areas of Greek cities, examined in the present study, with the exception of some urban and suburban background stations.

      Thus, from the above, it can be concluded that with appropriate emission control strategies, a significant improvement of the atmospheric environment of the urban, industrial and suburban areas of Greek cities can occur.