Τα μοναστήρια, αποτελούν θεσμό του μεσαίωνα -ο οποίος παραμένει μέχρι σήμερα αλώβητος- και σημαντικό πεδίο έρευνας τόσο από κοινωνικο-οικονομικής όσο και από πολιτισμικής απόψεως, έχοντας διαφυλάξει σπουδαία στοιχεία του παρελθόντος. Επιπλέον, σημαντική είναι και η μελέτη της σχέσης που έχουν αναπτύξει με την εκάστοτε πολιτική εξουσία. Η γη ανέκαθεν αποτελούσε θεμελιώδη παράγοντα για την οικονομική και κοινωνική τους υπόσταση. Δεν είναι λίγα τα βυζαντινά μοναστήρια που κατάφεραν να διατηρήσουν μέρος των γαιοκτησιών τους ακόμα και κατά την οθωμανική περίοδο.

Το Άγιο Όρος είναι το «Βατικανό» της Ορθοδοξίας, ο θεματοφύλακας της ορθόδοξης πίστης έχοντας μία μακρόχρονη πορεία πάνω από μία χιλιετία. Πρόκειται για έναν τόπο, μοναδικό σε φυσικές ομορφιές, ειδυλλιακές πλαγιές καλυπτόμενες από πανέμορφα δάση, όπου κυριαρχούν οι υπερβατικές μυστικιστικές έννοιες, η νοερή προσευχή και η απομακρυσμένη από τα κοσμικά ήθη ζωή. Όλη η μοναστική Αγιορείτικη Πολιτεία αγκαλιάζεται από τη σκιά του επιβλητικού Άθωνα και αποτελεί έναν πνευματικό παράδεισο. Το Άγιο Όρος απαρτίζεται από 20 μοναστήρια μοναδικής αρχιτεκτονικής, σκήτες και κελιά, τα οποία οικοδομήθηκαν κατά τη Βυζαντινή περίοδο και στέκονται αγέρωχα στο πέρασμα των αιώνων φιλοξενώντας μοναδικά κειμήλια, γι’ αυτό άλλωστε έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO.

Με βάση τα ανωτέρω, στη συγκεκριμένη μελέτη εξετάστηκε το ζήτημα της διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς στο Άγιο Όρος. Η έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε βασίστηκε στην ποιοτική προσέγγιση, εξετάζοντας τρία σχετικά ερευνητικά ερωτήματα, τα οποία ήταν τα παρακάτω: 1) Ποια η διοικητική εξέλιξη στη μακρόχρονη πορεία του Αγίου Όρους και πώς επηρέασε τη μοναστική κοινότητα σε οικονομικό, πολιτιστικό και κοινωνικό επίπεδο; 2) Ποια η σχέση της Αθωνικής Πολιτείας με την τοπική κοινωνία και πώς αυτή συντελεί στις τοπικές αναπτυξιακές πολιτικές; 3) Ποιες είναι οι πρακτικές βελτίωσης της πολιτιστικής διαχείρισης σε περιόδους κρίσεων και πώς αυτές θα οδηγήσουν στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του Αγίου Όρους; Η μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ημι-δομημένων συνεντεύξεων σε 3 συμμετέχοντες. Τα δεδομένα της μελέτης αναλύθηκαν βάσει θεματικής ανάλυσης περιεχομένου και συγκεκριμένα με τη χρήση της μεθόδου θεμελιωμένης θεωρίας. Τελικός στόχος αυτής της διαδικασίας ανάλυσης ήταν η κατάληξη σε μία κοινή αφηγηματική γραμμή από τα δεδομένα των συμμετεχόντων και τη σχετική θεωρία.

Οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται το αυτοδιοίκητο του Αγίου Όρους ως κάτι το άθικτο κατά μήκος του χρόνου και ως αναγκαίο να διατηρηθεί. Η διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς φαίνεται να πραγματοποιείται κατά τρόπο αποτελεσματικό από το ίδιο το Άγιο Όρος, όπως άλλωστε συμβαίνει και για τη φυσική του κληρονομιά. Η δυνατότητα πρόσβασης στους πολιτιστικούς θησαυρούς του Αγίου Όρους στον υπόλοιπο κόσμο παρέχεται πλέον μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας, η οποία συνιστά μία ιδιαίτερα καινοτόμο λύση όσον αφορά το ζήτημα της πρόσβασης στους πολιτιστικούς θησαυρούς του Αγίου Όρους από τις γυναίκες. Το Άγιο Όρος δεν αναπτύσσει συνεργασίες με τους Δήμους της ευρύτερης περιοχής και δεν ενδιαφέρεται για την οικονομική ανάπτυξη, όντας ένας χώρος αμιγώς πνευματικός, που υποστηρίζεται από δικούς του πόρους και δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τους οικονομικούς παράγοντες ως πυλώνα της ανάπτυξης του. Ως συνάρτηση των δεδομένων των συνεντεύξεων, το Άγιο Όρος αποτελεί κατεξοχήν περίπτωση ζώσας πολιτιστικής κληρονομιάς, αφού οι μοναχοί ζουν «εντός» της συνεχούς και απρόσκοπτης ιστορίας του Αγίου Όρους. Με βάση τα ανωτέρω, η ψηφιακή τεχνολογία παρέχει σημαντικές ευκαιρίες στην προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς του Αγίου Όρους χωρίς να θιγεί το άβατο και χωρίς να αλλοιωθεί ο πολιτιστικός του χαρακτήρας.

Monasteries are an institution of the Middle Ages, which remains unscathed and an important field of research both from a socio-economic and cultural point of view, having preserved important elements of the past. In addition, the study of the relationship they have developed with the respective political authority is also important. The land has always been a fundamental factor for their economic and social status. There are not a few Byzantine monasteries that managed to keep part of their lands even during the Ottoman period.

Mount Athos is the "Vatican" of Orthodoxy, the guardian of the Orthodox faith having a long history of more than a millennium. It is a place, unique in natural beauty, idyllic slopes covered by beautiful forests, where transcendental mystical concepts, mental prayer and a life remote from worldly morals prevail.

The entire monastic State of Agioreitis, this spiritual paradise is embraced by the shadow of the imposing Mount Athos. Mount Athos is made up of 20 monasteries of incomparable architecture, hermitages and cells, which were built during the Byzantine period and stand proud over the centuries hosting unique relics, which is why it has been designated as a world cultural heritage site by UNESCO.

The purpose of this thesis is, through a brief historical review, to approach Mount Athos, the monasteries that make it up, the administrative, economic and social changes throughout their existence, as well as the investigation of the interaction of the Athonian State as society regarding the formulation of a plan for its socio-cultural development. In addition, through the branch of management of material cultural heritage we will investigate the policies and strategic planning of the local society, to integrate the said religious landscape under its protection including the living cultural and customary traditions of the Athonian State.

Based on the above, this study examined the issue of cultural heritage management on Mount Athos. The research that was conducted was based on the qualitative approach, examining three relevant research questions, which were the following. 2) What is the relationship between the Athonite State and the local community and how does this contribute to local development policies? 3) What are the practices to improve cultural management in times of crisis and how do they lead to the economic and cultural development of Mount Athos? The study was conducted using semi-structured interviews with 3 participants. The data of the study were analyzed based on thematic content analysis and specifically using the grounded theory method. The ultimate goal of this analysis process was to arrive at a common narrative line from the participants' data and related theory.

The participants perceived the self-governance of Mount Athos as something intact over time and as necessary to be preserved. The preservation of cultural heritage seems to be carried out in an effective way by Mount Athos itself, as is the case for its natural heritage. The possibility of accessing the cultural treasures of Mount Athos to the rest of the world is now provided through modern technology, which is a particularly innovative solution to the issue of women's access to the cultural treasures of Mount Athos. Mount Athos does not develop partnerships with neighbouring municipalities and is not interested in economic development, being a purely spiritual place, supported by its own resources and not taking into account economic factors as a pillar of its development. As a function of the data from the interviews, Mount Athos is a predominantly a case of living cultural heritage, since the monks live 'within' the continuous and uninterrupted history of Mount Athos. In view of the above, digital technology provides significant opportunities to promote the cultural heritage of Mount Athos without compromising its sanctuary and without altering its cultural character.