Η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κατοικίας σήμερα, αποτελεί έναν από τους στόχους που έχουν τεθεί σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Με τα περισσότερα κτίρια να κατατάσσονται σε χαμηλές ενεργειακές κατηγορίες, μικρότερες των απαιτούμενων, είναι πλέον αναγκαία η εφαρμογή παρεμβάσεων και μέτρων με στόχο την στροφή προς μια βιώσιμη και περιβαλλοντικά φιλική κατεύθυνση. Βασικός παράγοντας στις ενεργειακές καταναλώσεις είναι ο χρόνος ανέγερσης των κτιρίων. Ειδικότερα στην Ελλάδα, τα περισσότερα κτίρια κατασκευάστηκαν πριν την εφαρμογή βασικών νομοθεσιών, όπως της νομοθεσίας περί υποχρέωσης εφαρμογής θερμομόνωσης κελύφους, γεγονός που δημιουργεί πολλούς προβληματισμούς. Επιπλέον, τα κτίρια κοινωνικής στέγασης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις ενεργειακές καταναλώσεις και στον ορισμό του πολεοδομικού ιστού, ειδικότερα σε μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα. Στη παρούσα διπλωματική διερευνώνται οι δυνατότητες ενεργειακής αναβάθμισης σε διαφορετικές τυπολογίες κοινωνικών κτιρίων κατοικίας, οι οποίες ανεγέρθηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Απώτερος στόχος της παρούσας, είναι η εφαρμογή ενεργειακά αποδοτικών λύσεων εξοικονόμησης ενέργειας, οι οποίες θα επιτυγχάνουν υψηλή εξοικονόμηση, με μικρό κόστος, ενώ θα εκπληρώνουν τις ανάγκες των νοικοκυριών.

Αρχικά, γίνεται μια βιβλιογραφική ανασκόπηση, με σκοπό να διερευνηθεί η υφιστάμενη κατάσταση του κτιριακού αποθέματος στην Ελλάδα και να εντοπιστούν προτάσεις ενεργειακής αναβάθμισης, οι οποίες θα έχουν δυνατότητα εφαρμογής σε οποιοδήποτε κτίριο κατοικίας. Παράλληλα, αναλύεται το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο από το 1979 έως σήμερα, προκειμένου να διαφοροποιηθούν τα πρότυπα που θεσπίστηκαν με τη πάροδο των χρόνων. Επιπλέον, παρουσιάζονται έρευνες της παγκόσμιας βιβλιογραφίας, που αφορούν στο κτιριακό απόθεμα υφιστάμενων κτιρίων, στις ενεργειακές καταναλώσεις και στα μέτρα που έλαβαν ή επρόκειτο να ληφθούν για την ενεργειακή τους αναβάθμιση.

Σε επόμενα κεφάλαια, διενεργούνται ενεργειακές επιθεωρήσεις σε κτίρια κοινωνικής κατοικίας, κατασκευασμένα σε διαφορετικές χρονολογίες. Η επιθεώρηση πραγματοποιείται με τη συμβολή σχεδιαστικών και υπολογιστικών προγραμμάτων και με το ειδικό λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ, στο οποίο γίνεται η ανάλυση των αποτελεσμάτων και η πρόταση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης. Οι παρεμβάσεις αφορούν το ίδιο το κτίριο από ενεργειακής πλευράς, ενώ γίνονται και προτάσεις αναβάθμισης της ευρύτερης περιοχής, με γνώμονα τις αρχές της βιωσιμότητας. Με τις τιμές υλικών και ηλεκτρισμού να αυξάνονται συνεχώς, διενεργείται σε επόμενη φάση οικονομοτεχνική ανάλυση βάσει των προτάσεων, ώστε να βρεθεί το πραγματικό κόστος. Παράλληλα, εκπονείται έρευνα μέσω ερωτηματολογίων στους κατοίκων των περιοχών που περιλαμβάνουν κτίρια κοινωνικής στέγασης, προκειμένου να αντληθούν οι απόψεις τους, σχετικά με την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων κατοικίας και της ευρύτερης περιοχής. Τα ερωτηματολόγια αναλύονται μέσω του προγράμματος SPSS και τα κυριότερα αποτελέσματα δίνουν έμφαση στην ανάγκη για αρωγή των πολιτών, μέσω προγραμμάτων κρατικής επιδότησης, προκειμένου να αναβαθμίσουν αποδοτικά τις κατοικίες τους.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην έρευνα και ανάδειξη ενεργειακά αποδοτικών λύσεων, οι οποίες στοχεύουν στη καταπολέμηση του ενεργειακού προβλήματος που ενδημεί στην Ευρωπαϊκή κοινότητα, με στόχο τα κτίρια που ανεγέρθηκαν για κοινωνική στέγαση να αποτελέσουν αναπόσπαστο κομμάτι των σημερινών πόλεων. Φυσικά όλα τα ανωτέρω ζητήματα απαιτούν τη συμμετοχικότητα των κοινοτήτων, την αρωγή της πολιτείας, καθώς και την υιοθέτηση λύσεων από τις μελλοντικές γενιές, ώστε να υπάρξει η λεγόμενη «ενεργειακή μετάβαση» προς ένα βιώσιμο μέλλον.

Energy upgrade of residential buildings today, is one of the goals set globally. With most buildings classified in low energy categories,, it is now necessary to implement interventions towards a sustainable and environmental friendly future. A key factor in energy consumption is the construction time of the buildings. In Greece, most buildings were constructed before the implementation of basic legislations, such as the obligation to apply thermal insulation on the outer shell of the building, which creates many concerns. In addition, social housing buildings play an important role in energy consumption and in the definition of the urban environment, especially in metropolitan areas, such as Athens. In this thesis, the possibilities of energy upgrading in different typologies of social residential buildings, which were constructed in different ages, are investigated. The main objective of this paper, is the implementation of energy-efficient and energy-saving solutions, which will achieve high savings, with low cost in social housing areas, while it will fulfill the needs of each households.

First of all, literature review is been conducted, in order to investigate the current building stock in Greece and then identify proposals for energy upgrades, which will be applicable to any residential building. At the same time, the current legislative framework from 1979 to today is analyzed, in order to differentiate the standards established over the years. In addition, further researches of the global literature are presented, concerning the building stock of existing buildings, the energy consumptions and the measures taken for their energy upgrade.

In subsequent chapters, energy audits are performed in social housing buildings. The inspection is carried out through the contribution of design programs and with the national software for energy audits, TEE-KENAK, in which the results are analyzed and energy upgrading interventions are proposed. The interventions apply to the building from an energy point of view, while suggestions are proposed to the neighborhood, with the support of global literature. With the prices of materials and electricity constantly increasing, a financial and technical analysis is carried out in the next phase, in order to find the total cost of interventions. At the same time, a survey is being conducted to residents of social housing areas, so as to obtain their opinions, regarding the energy upgrade of the existing buildings and the wider area. The questionnaires are analyzed through the SPSS program and results emphasize to citizens' assistance, through government subsidy programs, so as to efficiently upgrade their dwellings.

Finally, it is underlined that this paper focuses on ongoing research, highlighting energy-efficient solutions, which objects to battle the energy problem in European community, with the aim that the buildings constructed for social housing are an important part of today's cities. Certainly, all of the above issues require the participation of communities, the assistance of the government, as well as the adoption of efficient solutions by future generations, in order to achieve an "energy transition", towards a sustainable future.