Η παρούσα εργασία εξετάζει τα μουσεία ως παιδαγωγικό περιβάλλον για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και πιο συγκεκριμένα τον παιδαγωγικό ρόλο των μουσείων στην κοινωνική ένταξη και συμπερίληψη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που φοιτούν στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και την επακόλουθη ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους μέσω της άτυπης και αυτόβουλης εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προσφέρουν. Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα μουσειακής εκπαίδευσης με τίτλο «Ο ρόλος της τέχνης στην αντιμετώπιση θεμάτων που αφορούν το κοινωνικό σύνολο» του οποίου η εφαρμογή ξεκίνησε στο χώρο του σχολείου, συνέχισε στο χώρο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και ολοκληρώθηκε πάλι στο χώρο του σχολείου.

Το πρόγραμμα παρακολούθησε ένα ολόκληρο τμήμα της Β Γυμνασίου στο οποίο τμήμα φοιτούν πέντε μαθητές του Τμήματος Ένταξης οι οποίοι αποτέλεσαν και το δείγμα της έρευνας. Από τους πέντε συμμετέχοντες ηλικίας 14 έως 15 ετών οι τέσσερις είναι αγόρια και μόνο το ένα είναι κορίτσι. Επίσης μόνο τα τρία από τα πέντε παιδιά έχουν λάβει γνωμάτευση είτε από το οικείο ΚΕΔΑΣΥ της Β Ανατολικής Αττικής είτε από κάποιον από τους επίσημους ιατροπαιδαγωγικούς φορείς Νοσοκομείων της περιοχής. Τα άλλα δύο φοιτούν στο Τμήμα Ένταξης με μόνο την υπεύθυνη δήλωση του κηδεμόνα τους.

Για την συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν η ποιοτική μέθοδος της ομάδας εστίασης, η παρατήρηση και η αυτοαξιολόγηση και για την ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η θεματική ανάλυση αυτών των δεδομένων και επιχειρήθηκε η απόδοση νοήματος σε αυτά προκειμένου να δοθούν απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα.

Από την ανάλυση αυτή προέκυψε ότι τα εκπαιδευτικά προγράμματα μουσειακής αγωγής ενθαρρύνουν την αυτοέκφραση και την ενεργό συμμετοχή των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην μαθησιακή διαδικασία, δημιουργούν ένα κλίμα αποδοχής της διαφορετικότητας και αμοιβαίου σεβασμού των διαφορετικών απόψεων που ενισχύει την αυτοεκτίμησή τους και άρουν τις δυσκολίες – εμπόδια που τους δημιουργεί η έκφραση μέσω του γραπτού λόγου. Πιθανές εξηγήσεις των παραπάνω ευρημάτων συζητούνται.

This essay examines the museums as an educational environment for children with special educational needs and more specifically their pedagogical role in social integration and inclusion of students with special educational needs that attend secondary education and the subsequent strengthening of their self esteem through informal and voluntary education that their educational programs have to offer. For this purpose a museum educational program with the title “The role of art in dealing with issues that concern society” was designed and implemented. Its implementation started on school grounds, continued at National Museum of Modern Art and was fulfilled on school grounds again.

The program attended a whole class of High school students that is comprised of five students that also attend Integration class and have constituted the sample of the survey. From all five participants aged from 14 to 15 years old the four were boys and only one was a girl. Also only the three out of the five children have a medical opinion from the responsible KEDASY of Eastern Attica or someone else of the official medical pedagogical bodies of hospitals of the area. The other two attend integration class only with the solemn declaration of their guardian.

Qualitative methods of focus group, observation and self assessment were used for gathering the data and thematic analysis was used for the analysis of those qualitative data and the rendering of their meaning so that research questions could be answered.

From this analysis it came up that museum educational programs encourage self expression and active participation of children with special educational needs in the learning process, create a climate of embracing diversity and mutual respect of different opinions which enhances their self esteem and surpasses all difficulties – obstacles that expression through written speech creates. Possible explanations of the above findings are under discussion.