Εισαγωγή: Ο όρος ηθικό αδιέξοδο χρησιμοποιείται για να περιγραφεί ένα φαινόμενο στο οποίο ο επαγγελματίας υγείας βιώνει μια κατάσταση ψυχολογικά επώδυνη η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ γνωρίζει την ηθικά ορθή πράξη μιας δεδομένης κατάστασης, διάφοροι παράγοντες τον εμποδίζουν και δεν μπορεί να την εφαρμόσει. Αρχικά παρατηρήθηκε και περιγράφηκε στους νοσηλευτές όμως πλέον θεωρείται ότι αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα όλων των επαγγελματιών υγείας αποτελώντας μια σημαντική απειλή για τις ηθικές αξίες και αρχές τους.

Σκοπός: Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει το φαινόμενο του ηθικού αδιεξόδου και τα επίπεδά του στους επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε τριτοβάθμιο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης και την συσχέτισή του με κοινωνικοδημογραφικά και εργασιακά χαρακτηριστικά.

Μεθοδολογία: Για τη συλλογή των δεδομένων μοιράστηκαν ερωτηματολόγια την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου 2023 με τη μέθοδο της ευκολίας. Το δείγμα αποτελείται από 215 επαγγελματίες υγείας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται 75 ιατροί και 124 νοσηλευτές. Το ερωτηματολόγιο περιελάβανε την «Κλίμακα Ανεπιθύμητων Συμβάντων Ασθενών» (APE) των Labrague και συν (2019), την «Κλίμακα Απρεπών Συμπεριφορών στην Εργασία» (WIS) των Cortina και συν (2001), 3 σχετικά θέματα της «Κλίμακας Ενδοομαδικής Σύγκρουσης» (ICS) των Pearson και συν (2002), το «Μέτρο Ηθικού Αδιέξοδου για Επαγγελματίες Υγείας» (MMD-HP) των Epstein και συν (2019), την «Κλίμακα Αντιληπτού Πλεονάσματος Προσόντων» (SPOQ) των Maynard και συν (2006) και ερωτήσεις δημογραφικού και εργασιακού περιεχομένου. Η στατιστική ανάλυση έγινε με το πρόγραμμα SPSS (IBM Corp. Released 2021, IBM SPSS Statistics for Windows, v.27.0, Armonk, NY: IBM Corp.).

Αποτελέσματα: Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε χαμηλά επίπεδα ηθικού αδιεξόδου στους επαγγελματίες υγείας που συμμετείχαν στη μελέτη καθώς η μέση συνολική βαθμολογία ηθικού αδιεξόδου είναι 96 (εύρος 0 - 432). Σημαντικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση στην εμφάνιση του φαινομένου καθώς περισσότερες γραμματικές γνώσεις οδηγούν σε υψηλότερα επίπεδα αναφερόμενου αδιεξόδου. Το ιατρικό προσωπικό φαίνεται να βιώνει περισσότερο το ηθικό αδιέξοδο, σε σχέση με το νοσηλευτικό προσωπικό. Οι εκπαιδευόμενοι δηλώνουν επίσης πιο ευάλωτοι στο φαινόμενο. Επίσης οι επαγγελματίες υγείας με υψηλά επίπεδα ηθικού αδιεξόδου είναι σημαντικά μικρότερης ηλικίας ή με λιγότερα χρόνια στο χώρο της υγείας και χαμηλότερη ικανοποίηση εργασίας. Οι εργαζόμενοι με υψηλότερο ηθικό αδιέξοδο επιπλέον εμφανίζουν και υψηλότερα μέσα επίπεδα ανεπιθύμητων συμβάντων, απρεπών συμπεριφορών ή συγκρούσεων, και πλεονάσματος προσόντων, αν και η τελευταία συσχέτιση είναι οριακά στατιστικά σημαντική.

Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη εξέτασε το φαινόμενο του ηθικού αδιεξόδου και το επίπεδό του στους επαγγελματίες υγείας του νοσοκομείου. Παράλληλα ανέδειξε τους αιτιολογικούς παράγοντες εμφάνισης του φαινομένου στους εργαζομένους του νοσοκομείου και έγιναν δημογραφικές και εργασιακές συσχετίσεις. Η κατανόηση αυτών των καθοριστικών παραγόντων μπορεί να καθοδηγήσει την ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών που στοχεύουν στη μείωση του ηθικού αδιεξόδου των επαγγελματιών υγείας, ενισχύοντας τελικά την ποιότητα της περίθαλψης και τη συνολική ευημερία των επαγγελματιών υγείας.

Introduction: The term "moral distress" describes a phenomenon wherein healthcare professionals encounter psychologically distressing situations due to constraints preventing them from implementing the morally correct actions they know. Originally observed in nurses, it has now emerged as a significant concern affecting all healthcare workers, posing a serious threat to their moral values and principles.

Aim: This study aims to investigate the phenomenon of moral distress and its levels among healthcare professionals at a tertiary hospital in Thessaloniki. Additionally, it explores the correlation between moral distress and various socio-demographic and occupational characteristics.

Methodology: Data were collected through questionnaires distributed via convenience sampling in March - April 2023. The sample comprised 215 healthcare professionals, including 75 physicians and 134 nurses. The questionnaire included the Labrague et al. (2020) "Adverse Patient Events" scale (APE), Cortina et al. (2001) Workplace Incivility Scale (WIS), Pearson et al. (2002) Intragroup Conflict Scale (ICS), Epstein et al. (2019) "Measurement of Moral Distress Scale for Healthcare Professionals" (MMD-PH), Maynard et al. (2006) Scale of Perceived Overqualification (SPOQ), as well as demographic and occupational questions. Statistical analysis was conducted using the SPSS Program (IBM Corp. Released 2021, IBM SPSS Statistics for Windows, v.27.0, Armonk, NY: IBM Corp.).

Results: The analysis of results revealed low levels of moral distress among participating healthcare professionals, with an average overall moral distress score of 96 and a standard deviation of 84.5 (Cronbach α 0.979). Scores could range from 0 to 432. Education emerged as a significant factor in the development of moral distress, with higher education levels associated with increased discomfort. Medical staff experienced higher levels of distress, and trainees appeared to be more vulnerable based on their positions. Furthermore, healthcare professionals with higher levels of moral distress tended to be younger, with fewer years of experience in the field, lower job satisfaction, and reported higher average levels of adverse events, inappropriate behaviors, or conflicts. They also reported higher perceived overqualification, although this relationship was marginally statistically significant.

Conclusion: This study explored moral distress levels among healthcare professionals in a hospital setting and identified contributing factors. It also established demographic and work-related correlations to better understand this phenomenon among hospital workers. Understanding these determinants can guide the development of strategies and policies aimed at reducing moral distress, ultimately enhancing the quality of care and the overall well-being of healthcare professionals.