Εισαγωγή: Ο ρόλος των υπηρεσιών του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ) καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικός, καθώς η υπηρεσία αποτελεί το πρώτο σημείο πρόσβασης των ασθενών στο εθνικό σύστημα υγείας. Μάλιστα, ο οργανισμός αγωνίζεται να καλύψει την ολοένα και περισσότερο αυξανόμενη ζήτηση των υπηρεσιών του, σε μια εποχή περιορισμένων πόρων για την υγειονομική περίθαλψη.

Ωστόσο, από τις μεγαλύτερες ανησυχίες σε παγκόσμιο επίπεδο προκαλεί η «άσκοπη χρήση» των υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας, η οποία απαιτείται να αντιμετωπιστεί άμεσα, δεδομένου ότι καθιστά δύσκολη την πρόσβαση στη νοσοκομειακή περίθαλψη, ασθενών που την έχουν πραγματικά ανάγκη, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία τους. Στον αντίποδα, οι ασθενείς που καλούν ασθενοφόρο, με ανάγκες πρωτοβάθμιας φροντίδας, δεν λαμβάνουν πάντα την κατάλληλη φροντίδα.

Σκοπός: Στο ανωτέρω πλαίσιο και με απώτερο σκοπό την πλήρη αποσαφήνιση της σχέσης ανάμεσα στην άσκοπη χρήση των υπηρεσιών υγείας του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (EKAB) και την ασφάλεια των ασθενών, η παρούσα εργασία στοχεύει στην διερεύνηση των αντιλήψεων των εργαζομένων και των ληπτών των υπηρεσιών του ΕΚΑΒ για την κατάλληλη χρήση των υπηρεσιών του. Επιπλέον, διερευνώνται και οι αντιλήψεις των διασωστών του ΕΚΑΒ αναφορικά με το κλίμα ασφάλειας που επικρατεί στον οργανισμό και τη σχέση του με την ασφάλεια των ασθενών.

Μεθοδολογία: Στην παρούσα έρευνα συμμετείχαν 291 ασθενείς και φροντιστές λήπτες των υπηρεσιών και 256 εργαζόμενοι στο ΕΚΑΒ. Ειδικότερα, χρησιμοποιούνται τα ερωτηματολόγια Utilization of Ambulance Services Perception Among the Public για την αξιολόγηση τη χρήσης των υπηρεσιών του ΕΚΑΒ από τους πολίτες και το Emergency Medical Services Safety Attitudes Questionnaire (EMS-SAQ) από τους εργαζομένους. Παράλληλα, μια ερώτηση απεικονίζει την εκτίμηση της συνολικής ασφάλειας των ασθενών όπως την εκτιμούν οι εργαζόμενοι του ΕΚΑΒ ενώ οι ερωτήσεις αναφορικά με τη χρήση υπηρεσιών του ΕΚΑΒ που θα συμπληρωθούν από τους ίδιους τους εργαζομένους βασίζονται σε ερωτηματολόγια παλαιότερων ερευνών.

Η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της «άσκοπης» χρήσης των παρεχόμενων υπηρεσιών του ΕΚΑΒ και της εκτίμησης της ασφάλειας των ασθενών πραγματοποιήθηκε με τη χρήση της παραμετρικής στατιστικής δοκιμής Pearson’s correlation coefficient, δεδομένης της πλήρωσης της προϋπόθεσης της κανονικότητας.

Αποτελέσματα: Όσον αφορά το ερωτηματολόγιο των στάσεων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης για την ασφάλεια, που συμπληρώθηκε από τους επαγγελματίες του ΕΚΑΒ η υψηλότερη βαθμολογία παρατηρήθηκε στις διαστάσεις της εργασιακής ικανοποίησης (μ.ο.=68,93, τ.α.= 18,62) και της αναγνώρισης του stress (μ.ο.=62,52, τ.α.= 22,89). Αντιθέτως, όπως ήταν αναμενόμενο, η χαμηλότερη βαθμολογία αποδόθηκε από τους συμμετέχοντες στις διαστάσεις των εργασιακών συνθηκών (μ.ο.=48,68, τ.α.= 20,20) και στην ομαδική εργασία (μ.ο.=46,26, τ.α.= 8,17). Αντίστοιχα, άνω του μετρίου κρίθηκε η συνολική βαθμολογία για το κλίμα ασφάλειας (μ.ο.=55,78, τ.α.= 13,52) και για τη διάσταση αντιλήψεις για τη διοίκηση (μ.ο.=51,95, τ.α.= 11,50).

Επιπλέον, πολλοί ασθενείς ζητούν τη βοήθεια του ΕΚΑΒ για καταστάσεις που δεν απαιτούν άμεση ιατρική περίθαλψη, όπως για παράδειγμα απλούς πυρετούς ή ελαφριές διαταραχές του στομάχου (ποσοστό 18,9%, n=55) ή συνέπειες τραυματισμού, δηλητηρίασης όπως για παράδειγμα ένα διάστρεμμα από πτώση (ποσοστό 17,5%, n=51). Από τις αιτίες οι οποίες δεν συνιστούν «άσκοπη» χρήση, την κυριότερη αιτίας κλήσης ενός ασθενοφόρου αποτελούν παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος όπως για παράδειγμα ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (ποσοστό 12,4%, n=36).

Ωστόσο, σε ότι αφορά τη σχέση «άσκοπης» χρήσης των υπηρεσιών του ΕΚΑΒ με την ασφάλεια των πολιτών, δεν παρουσιάζεται στατιστικά σημαντική σχέση (r(253)=,062 p= ,321).

Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας μας, η πλειονότητα των πολιτών γνωρίζει πότε και σε ποιον αριθμό να καλέσει σε περίπτωση επείγουσας ιατρικής ανάγκης ενώ, οι ίδιοι οι λήπτες των υπηρεσιών του ΕΚΑΒ πιστεύουν ότι πραγματοποιείται «άσκοπη» χρήση των υπηρεσιών του από πλευράς τους. Ωστόσο, απαιτείται, πρωτίστως, αλλαγή στην γενικότερη κουλτούρα ασφάλειας και την επικοινωνιακή πολιτική που περιβάλλει το ΕΚΑΒ αναφορικά με το τι συνιστά ποιοτική φροντίδα των ασθενών και πως αυτή μπορεί να παραχθεί με ασφαλή και έγκαιρο τρόπο.

Background: The National Emergency Center (EKAB) plays a critical role as the primary entry point for patients into the national healthcare system. However, with limited resources, the organization is struggling to meet the increasing demand for its services.

The inapropriate use of ambulance services is a global concern that poses a significant challenge to ensuring access to secondary care for those in need, jeopardizing patient safety. Conversely, patients with primary care needs who call an ambulance may not always receive appropriate care.

Purpose: This study aims to investigate the relationship between the unnecessary use of NEC services and patient safety, describing the characteristics of patients who are transported by ambulance and evaluating their perceptions of appropriate service use. The study also explores the safety climate within the organization as perceived by emergency medical services (EMS) rescuers.

Method: The research involved 291 patients and care recipients, as well as 256 EKAB workers, and utilized questionnaires to assess ambulance service utilization perceptions among the public and EKAB safety attitudes. The study employed Pearson's correlation coefficient to investigate the relationship between unnecessary use of the EKAB services and patient safety.

Results: In relation to the completed questionnaire on safety attitudes among emergency services professionals of EKAB, the results indicate that the dimensions of job satisfaction (M=68,93, SD= 18,62) and stress recognition (M=62,52, SD= 22,89) received the highest scores. Conversely, as hypothesized, the dimensions of working conditions (M=48,68, SD= 20,20) and teamwork (M=46,26, SD= 8,17) received the lowest scores. The overall score for safety climate (M=55,78, SD= 13,52) and for the dimension of perceptions of the administration (M=51,95, SD= 11,50) corresponded to the lower end of the score range.

A significant proportion of patients who seek emergency care do not require immediate medical attention, such as those with mild conditions like fevers or stomach upsets (18.9% rate, n=55) or those with injuries or poisoning, such as a sprain from a fall (17.5% rate, n=51). In contrast, the primary reason for ambulance calls that are not deemed unnecessary is related to circulatory system disorders, including heart attacks (12.4% rate, n=36). However, there is no statistically significant relationship between the unnecessary use of emergency services and citizen safety, as indicated by the lack of correlation (r(253)=.062, p=.321).

Conclusion: Most citizens have knowledge of the appropriate phone number and timing to contact in case of a medical emergency. On the other hand, EKAB's service recipients expressed their belief that the service is being utilized in an "inappropriate" manner. Nevertheless, it is crucial to initiate a paradigm shift in the prevailing safety culture and communication policy surrounding the EKAB, focusing on defining the criteria for delivering quality patient care in a secure and prompt manner.