Περίληψη
Τα αντικαταθλιπτικά είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες κατηγορίες φαρμάκων παγκοσμίως, καθώς χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους, που είναι ιδιαίτερα κοινά. Λόγω της ευρείας χρήσης τους είναι απαραίτητη η ύπαρξη αναλυτικών μεθόδων που θα επιτρέπουν την ανίχνευση και ποσοτικοποίησή τους, είτε σε βιολογικά υγρά για τη διερεύνηση της χρήσης τους από ένα άτομο είτε σε λύματα για επιδημιολογική αξιολόγηση. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η αναζήτηση και παρουσίαση των νεότερων τεχνικών ανάλυσης αντικαταθλιπτικών, βάσει μελετών που έχουν δημοσιευτεί την τελευταία δεκαετία. Στην πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία παρατηρείται η χρήση πολλών διαφορετικών μεθόδων για την ανίχνευση αντικαταθλιπτικών. Αρχικά, έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι ανίχνευσης σε ποικίλα δείγματα, όπως αίμα, πλάσμα, ορός, στοματικό διάλυμα, σάλιο, κηλίδες αίματος ή λύματα. Πολλές διαφορετικές μέθοδοι προτείνονται για την εκχύλιση των αντικαταθλιπτικών από τη μήτρα: εκχύλιση στερεάς φάσης, εκχύλιση υγρού-υγρού, μικροεκχύλιση διασποράς υγρού-υγρού, εκχύλιση με χρήση ηλεκτρομεμβράνης, εκχύλιση με ηλεκτρομεμβράνη γέλης, εκχύλιση ροφητικής φάσης υφασμάτων και ομογενής μικροεκχύλιση υγρού-υγρού με διαλύτες με δυνατότητα μεταγωγής υδροφιλικότητας. Όσον αφορά τις τεχνικές ανάλυσης και ανίχνευσης αντικαταθλιπτικών παρατηρείται χρήση αποκλειστικά συζευγμένων τεχνικών, που επιτρέπουν την καλύτερη ανάλυση των διαφόρων ουσιών. Οι τεχνικές βασίζονται στη σύζευξη υγρής (liquid chromatography, LC) και αέριας (gas chromatography, GC) χρωματογραφίας,  φασματομετρίας μάζας (mass spectrometry, MS), ανιχνευτή συστοιχίας διόδων (diode array detector, DAD) και ανιχνευτή ιονισμού φλόγας (Flame Ionization Detector, FID). Συγκεκριμένα πρόσφατα έχουν προτυποποιηθεί οι εξής μέθοδοι για την ανάλυση αντικαταθλιπτικών ουσιών: LC-MS/MS, GC–MS/MS, GC/MS, HPLC-DAD, GC-FID. Παρατηρήθηκε γενικά μια τάση προς ανάπτυξη τεχνικών που επιτρέπουν την ταυτόχρονη ανίχνευση πολλών ουσιών, σε μικρό χρόνο, μικρό κόστος και μικρό όγκο δείγματος, ώστε να είναι οικονομικά αποδοτική και έτσι να είναι δυνατή η ενσωμάτωση της τεχνικής στην κλινική πρακτική.

Abstract

Antidepressants are one of the most commonly used classes of drugs worldwide, as they are used to treat symptoms of depression and anxiety, which are particularly common. Due to their widespread use, it is necessary to have analytical methods that will allow their detection and quantification, either in biological fluids to investigate their use by an individual or in wastewater for epidemiological evaluation. The purpose of this work was to search and present the newest techniques for the analysis of antidepressants, based on studies that have been published in the last decade. In the recent international literature, the use of many different methods for the detection of antidepressants is observed. Initially, detection methods have been developed in a variety of samples, such as blood, plasma, serum, oral solution, saliva, blood spots or wastewater. Many different methods are proposed for the extraction of antidepressants from the matrix: solid phase extraction, liquid–liquid extraction, dispersive liquid–liquid microextraction, electromembrane extraction, gel electromembrane extraction, fabric phase sorptive extraction, and switchable hydrophilicity solvent-homogeneous liquid–liquid microextraction. Regarding the analysis and detection techniques of antidepressants, the use of exclusively coupled techniques is observed, which allow for a better analysis of the various substances. The techniques are based on the coupling of liquid (LC) and gas chromatography (GC) chromatography, mass spectrometry (MS), diode array detector (DAD) and flame ionization detector (FID). In particular, recently the following methods have been standardized for the analysis of antidepressants: LC-MS/MS, GC–MS/MS, GC/MS, HPLC-DAD, GC-FID. A trend was generally observed towards the development of techniques that allow the simultaneous detection of many substances, in a short time, low cost and small sample volume, so that it is cost-effective and thus it is possible to integrate the technique into clinical practice.