Περίληψη

Η ανακουφιστική φροντίδα (Α.Φ.) εμπεριέχει μια φιλοσοφία φροντίδας για ασθενείς με απειλητικές για τη ζωή χρόνιες ασθένειες και τις οικογένειές τους. Οι υπηρεσίες παροχής ανακουφιστικής φροντίδας διαφέρουν ανάλογα με το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης κάθε χώρας. Οι πιο συχνές είναι οι υπηρεσίες φροντίδας κατ' οίκον και γενικά οι υπηρεσίες που παρέχουν πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη. Πολλές επιστημονικές έρευνες διερευνούν τις γνώσεις και τις στάσεις των επαγγελματιών υγείας στην Α.Φ., σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στην Ελλάδα οι σχετικές μελέτες για τις γνώσεις και τις στάσεις των επαγγελματιών υγείας για την ΑΦ είναι ελάχιστες και αυτό το γεγονός πυροδότησε το ενδιαφέρον για τη διενέργεια της παρούσας μελέτης. Σκοπός: Περιγραφή των γνώσεων και στάσεων των επαγγελματιών υγείας για την ΑΦ, η ανίχνευση τυχόν στατιστικά σημαντικών συσχετισμών, τόσο με δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων όσο και με άλλους παράγοντες όπως το επίπεδο σπουδών ή η εργασιακή εμπειρία, καθώς και η εκτίμηση των εκπαιδευτικών αναγκών τους στην ανακουφιστική φροντίδα. Υλικό και Μέθοδος: Υλικό της μελέτης αποτέλεσαν 102 επαγγελματίες υγείας που αυθόρμητα συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια (Google Forms) που αναρτήθηκαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook) ενώ κάποιοι κλήθηκαν μέσω email να συμμετέχουν στην έρευνα. Τηρήθηκαν οι προβλεπόμενοι όροι συμμετοχής (συγκατάθεση, ανωνυμία, πρόσβαση στα στοιχεία της μελέτης, δυνατότητα αποχώρησης). Πρόκειται για μία συγχρονική μελέτη και η συλλογή των δεδομένων έγινε με ερευνητικά εργαλεία, δύο ερωτηματολόγια σχετικά με τις γνώσεις για την ΑΦ (PCQN) , και σχετικά με τις στάσεις των επαγγελματιών υγείας για την ΑΦ (FATCOD), έχοντας λάβει άδεια χρήσης τους. Αποτελέσματα: Σε ότι αφορά τις γνώσεις για την ΑΦ (Ερωτηματολόγιο Palliative Care Quiz for Nursing PCQN) η μέση τιμή της βαθμολογίας των συμμετεχόντων ήταν πολύ χαμηλή (8,34/20). Είναι αξιοσημείωτο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων στο δείγμα (98%), είχε λιγότερες από 15/20 σωστές απαντήσεις, δηλαδή ελλιπείς γνώσεις. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες είχαν υψηλότερη μέση βαθμολογία, και επομένως καλύτερο επίπεδο γνώσεων, κατά περίπου 14 μονάδες σε σχέση με τις γυναίκες. Σε ότι αφορά στις στάσεις των συμμετεχόντων για την ΑΦ (Ερωτηματολόγιο Frommelt Attitudes Towards Care Of the Dying (FATCOD) Scale), η μέση τιμή της βαθμολογίας των συμμετεχόντων ήταν 107,9 /150, δείχνοντας τη θετική τους διάθεση απέναντι στην παροχή φροντίδας στον ασθενή που πεθαίνει. Επίσης φαίνεται ότι όσοι έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια/διαλέξεις σχετικά με την ανακουφιστική φροντίδα έχουν υψηλότερη βαθμολογία Στάσεων και τα άτομα με περισσότερες γνώσεις για την Ανακουφιστική Φροντίδα, επιδεικνύουν θετικότερη στάση για τη φροντίδα του ασθενή που πεθαίνει. Συμπεράσματα: Το ελλιπές επίπεδο γνώσεων των επαγγελματιών υγείας πρέπει να προβληματίσει αρκετά τους υπεύθυνους για την εκπαίδευσή τους, δεδομένου ότι έχει επιβεβαιωθεί μέσα από πολλαπλές έρευνες της διεθνούς βιβλιογραφίας αλλά και από την παρούσα. Η θετική στάση των επαγγελματιών υγείας αναφορικά με την παροχή φροντίδας σε ασθενείς που πεθαίνουν επιβεβαιώθηκε και μέσω της παρούσας έρευνας. Τέλος η θετική συσχέτιση μεταξύ επιπέδου γνώσεων για την ΑΦ και στάσης των επαγγελματιών υγείας για την παροχή φροντίδας σε ασθενείς τελικού σταδίου θεωρείται αδιαμφισβήτητη.

Abstract

Palliative Care (P.C.) encompasses the philosophy of caring for chronically ill patients, life-threatening diseases and their families. The services of P.C vary according to the health system of each country. Most frequently occurring services are home care services and more generally services oriented to Primary Health Care. Various studies investigate the knowledge and attidudes of health care professionals in P.C. , at a European and international level. In Greece the research on the knowledge and attitudes of health care professionals about P.C. is almost non-existent and this fact sparked the interest in conducting the present study. Purpose: Description of the knowledge and attitudes of health care professionals about PC, the detection of any statistically significant correlations, both with epidemiological data of the participants and with other factors such as the level of education or work experience, as well as the assessment of their educational needs in palliative care. Material and Method: The material of the study consisted of 102 health care professionals who spontaneously completed the questionnaires (Google Forms) posted on social media (facebook), while some were invited via email to participate in the research. The prescribed conditions of participation were met (consent, anonymity, access to study data, possibility to withdraw). This is a cross-sectional study and the data collection was done with research tools, two questionnaires to investigate: 1) knowledge about PC Palliative Care Quiz for Nursing (PCQN), and 2) the attitudes of health care professionals about PC Frommelt Attitudes Towards Care Of the Dying (FATCOD) Scale, having obtained permission to use them. Results: In terms of knowledge about PC (Palliative Care Quiz for Nursing PCQN), the mean score of the participants was very low (8.34/20). It is noteworthy that the vast majority of people in the sample (98%) had less than 15/20 correct answers, i.e. incomplete knowledge. Specifically, it was found that men had a higher average score, and therefore a better level of knowledge, by about 14 points than women. Regarding the participants' attitudes about PC (Frommelt Attitudes Towards Care Of the Dying (FATCOD) Scale), the mean value of the participants' score was 107.9 /150, showing their positive attitude towards the provision of care to the patient who dies. It also appears that those who have attended seminars/lectures on palliative care have a higher Attitude score and people with more knowledge about palliative care demonstrate more positive attitudes towards caring for the dying patient. Conclusions: The insufficient level of knowledge of health care professionals should be of considerable concern to those responsible for their training, given that it has been confirmed through multiple researches in the international literature as well as the present one. The positive attitude of health care professionals regarding the provision of care to dying patients was also confirmed through the present research. Finally, the positive correlation between the level of knowledge about P.C. and the attitude of health care professionals towards providing care to end-stage patients is considered indisputable.