Η πρώτη χρήση φυτοφαρμάκων στη γεωργία γίνεται σχεδόν ταυτόχρονα με την πρώτη καλλιέργεια της γης. Η σημερινή συνεχιζόμενη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και οι αυξημένες ανάγκες θρέψης, δημιούργησαν την απαίτηση για άμεση αύξησης της παραγωγής, συχνά με αλόγιστη χρήση τοξικών φυτοπροστατευτικών ουσιών. Όμως, η αλόγιστη αυτή χρήση έχει σαν αποτέλεσμα επιπτώσεις τόσο για την υγεία των καταναλωτών όσο και στην περιβαλλοντική ισορροπία. Για αυτό το λόγο, από τη δεκαετία του 1960 ο FAO και ο ΠΟΥ έχουν θέσει αυστηρούς κανόνες για τη βιώσιμη χρήση φυτοφαρμάκων και κανονισμούς για τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων και των εν δυνάμει τοξικών επιπτώσεων της χρήσης αυτών. Μια από τις βασικότερες νομοθετικές παραμέτρους, είναι τα ανώτατα όρια υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων (MRL) η οποία αντιπροσωπεύει τις μέγιστες συγκεντρώσεις υπολειμμάτων που επιτρέπονται νομίμως μέσα ή πάνω σε ένα τρόφιμο και έχουν εγκριθεί με βάση επιστημονικές συμβουλές ειδικών. Ειδικά όσον αναφορά τις παιδικές τροφές, το νομοθετικό πλαίσιο είναι αρκετά αυστηρό, και τα όρια στα επίπεδα υπολειμμάτων ορίζονται έως και 100 φορές χαμηλότερα από τις μετρήσεις της τοξικολογικής επίδρασης σε πειραματόζωα. Ένας από τους επίσημους αναλυτικούς τρόπους εντοπισμού υπολειμμάτων φ.π. είναι η αεριοχρωματογραφία σε συνδυασμό με φασματομετρία μαζών σε σειρά (GCMS/MS). Ειδικά η χρήση τριπλού τετραπόλου ως φασματογράφου μάζας (TQMS), είναι μια ισχυρή αναλυτική τεχνική που προσφέρει την ευαισθησία και την επιλεκτικότητα που απαιτούνται για την ανίχνευση και τον εντοπισμό καταλοίπων φυτοφαρμάκων σε επίπεδα που συχνά υπερβαίνουν αυτά που απαιτούν οι αρμόδιαιες αρχές, ακόμη και σε σύνθετες μήτρες δειγμάτων όπως οι παιδικές τροφές. Στην παρούσα εργασία αναπτύσσεται το βασικό πλαίσιο σχετικά με τα φυτοφάρμακα (κατηγορίες, νομοθεσία, επιδημιολογία, τοξικότητα), με ειδική αναφορά σε ότι αφορά τα φυτοφάρμακα σε τροφές που προορίζονται για κατανάλωση από βρέφη και παιδιά. Επιπροσθέτως, αναφέρονται οι βασικές αναλυτικές τεχνικές για ανίχνευση/προσδιορισμό υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, με εκτεταμένη αναφορά στην αεριοχρωματογραφία με ανιχνευτή φασματογράφου μαζών (σε σειρά, απλού και τριπλού τετραπόλου).
The first use of pesticides in agriculture takes place almost simultaneously with the first cultivation of the land. Today's continuing global population growth and increased nutritional needs have created the demand for an immediate increase in production, often through the reckless use of toxic pesticides products. However, this reckless use has consequences for both consumers’ health and environmental balance. For these reasons, since the 1960s, the FAO and the WHO have established strict rules for the sustainable use of pesticides and regulations to reduce the adverse effects and potentially toxic effects of their use. One of the key regulatory parameters is the Maximum Residue Levels (MRL) which represents the maximum concentrations of residues that are legally permitted in or on a food and have been approved based on scientific advice from experts. Especially regarding baby food, the legal framework is quite strict, and limits on residue levels are set up to 100 times lower than measurements of toxicological effects on experimental animals. One of the official analytical ways of locating pesticides residues, is gas chromatography in combination with mass spectrometry (GCMS / MS). Especially the use of triple quadrupole as mass spectrometer (TQMS), is a powerful analytical technique that offers the sensitivity and selectivity required to detect pesticide residues at levels often exceeding those required by the competent authorities, even in complex sample matrices such as baby food. In the present work, the basic framework on pesticides (categories, legislation, epidemiology, toxicity) is developed, with special reference to pesticides in foods intended for consumption by infants and children. In addition, the basic analytical techniques for the detection / determination of pesticide residues are reported, with extensive reference to gas chromatography with a mass spectrometer detector (in series, single and triple quadrupole).
Ανίχνευση υπολειμμάτων φυτοφάρμακων σε παιδικές τροφές με συνδυασμό αεριoχρωματoγραφίας και φασματoμετρίας μαζών