Εισαγωγή: Η υγειονομική πληροφοριακή συμπεριφορά αποτελεί μία βασική παράμετρο που έχει συσχετιστεί με τις συμπεριφορές υγείας και με τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την υγεία. Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αναζητήσουν στα διάφορα μέσα πληροφορίες για την υγεία, και ιδίως για τα εμβόλια. Η διεθνής βιβλιογραφία έχει τεκμηριώσει επαρκώς τόσο τη θετική επίδραση των πληροφοριών για την υγεία που διαχέονται μέσω του Διαδικτύου και των μέσων μαζικής δικτύωσης όσο και την αρνητική. Η διάδοση τεκμηριωμένων πληροφοριών για τα οφέλη του εμβολίου κατά του COVID-19 μέσα από τα μέσα ενημέρωσης και το Διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει ενθαρρυντικά και να δημιουργήσει ασφάλεια στο γενικό πληθυσμού. Από την άλλη, υπάρχουν ευρήματα που καταδεικνύουν ότι η διάδοση ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών σχετικά με το εμβόλιο και τις παρενέργειες του μέσα από τις ιστοσελίδες και τα μέσα μαζικής δικτύωσης συσχετίζεται με μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης και με διστακτικότητα για τον εμβολιασμό.
Σκοπός: Η παρούσα ερευνητική μελέτη έχει ως στόχο να τη διερεύνηση των επιδράσεων της υγειονομικής πληροφοριακής συμπεριφοράς του γενικού πληθυσμού στην πρόθεση εμβολιασμού κατά του COVID-19.
Υλικό και Μέθοδος: Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν 163 πολίτες, οι οποίο κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο που αποτελείτο από 10 κύρια μέρη.
Αποτελέσματα: Η πλειοψηφία των πολιτών δήλωσαν ότι η κατάσταση της υγείας τους είναι από καλή έως πολύ καλή (Μ.Ο.=1.55, Τ.Α.=0.58). Επίσης, αναζητούν πηγές πληροφόρησης για ζητήματα που αφορούν την νόσο Covid-19 πολύ συχνά, ιδίως για την παχυσαρκία και την COVID-19 (Μ.Ο.= 3.85, Τ.Α.=.71). Ακόμη, αναζητούν πηγές πληροφόρησης για ζητήματα που αφορούν τον εμβολιασμό έναντι της νόσου Covid-19 σε μέτριο βαθμό προς λιγότερο συχνά, ιδίως για την ασφάλεια εμβολίων (Μ.Ο.= 3.06, Τ.Α.=1.33). Κύρια πηγή πληροφόρησης είναι η ιστοσελίδα ΕΟΔΥ, eody.gov.gr (Μ.Ο.= 2.84, Τ.Α.=1.23) (σε μέτριο βαθμό όμως). Οι ερωτώμενοι φάνηκαν πως είναι σε μέτριο βαθμό ικανοποιημένοι από την συνολική τρέχουσα πληροφόρηση για τη νόσο COVID-19 (Μ.Ο.= 2.59, Τ.Α.=1.00). Σχετικά με την ψηφιακή υγειονομική πληροφοριακή παιδεία, φάνηκε πως οι περισσότεροι ερωτώμενοι μπορούν να διαχωρίσουν τις πηγές πληροφόρησης για την COVID-19 που είναι υψηλής ποιότητας από εκείνες που είναι χαμηλής ποιότητας στο διαδίκτυο (Μ.Ο.= 2.23, Τ.Α.=1.13). Όσον αφορά την αξιοποίηση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και Εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων για την Covid-19, οι περισσότεροι τείνουν να θεωρούν περισσότερο ότι λιγότερο συχνά χρησιμοποιούν τα παραπάνω (για παράδειγμα Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, TikTok, Viber, WhatsApp) για να μοιραστούν πληροφορίες για θέματα που αφορούν στη νόσο Covid-19 (Μ.Ο.= 1.96, Τ.Α.=1.05). Από τη διερεύνηση των συνολικών αντιλήψεων σχετικά με τα συναισθήματα για το εμβόλιο κατά της Covid-19, φάνηκε πως οι πολίτες θεωρούν σε μέτριο βαθμό ότι ο εμβολιασμός για τη νόσο COVID-19 τους προκάλεσε/ προκαλεί άγχος (Μ.Ο.= 2.75, Τ.Α.=1.30), ενώ βίωσαν λίγο έως καθόλου ενθουσιασμό (Μ.Ο.= 1.60, Τ.Α.=.96). Οι περισσότεροι θεωρούν σε μέτριο βαθμό ότι εμπιστεύονται αυτά που λένε οι γιατροί για την πανδημία του κορωναϊού (Μ.Ο.= 2.90, Τ.Α.=1.10). Σε ότι αφορά την πρόθεση εμβολιασμού τους, στην περίπτωση που οι αρχές προτείνουν ένα νέο εμβόλιο κατά της COVID-19 δωρεάν θα ήταν μέτρια προς λίγο πιθανό να δεχθούν να εμβολιαστούν με ένα τέτοιο εμβόλιο (Μ.Ο.= 2.42, Τ.Α.=1.17). Από την επαγωγική στατιστική ανάλυση φάνηκε πως οι απόψεις των δυο φύλων διαφέρουν στατιστικά σημαντικά ως προς την πρόθεση εμβολιασμού (p=0.002). Οι άνδρες (Μean rank=106,82) φαίνεται να είναι πιο πρόθυμοι να εμβολιαστούν σε σύγκριση με τις γυναίκες (Μean rank=76,85). Φάνηκε επίσης ότι οι συμμετέχοντες που έχουν Ανώτατη Εκπαίδευση είναι πιο πρόθυμοι να εμβολιαστούν σε σχέση με τις υπόλοιπες ομάδες (Mean Rank=91,69). Λιγότερο πρόθυμοι να εμβολιαστούν φαίνεται να είναι οι κάτοχοι απολυτηρίου Δημοτικού/ Γυμνασίου (Mean Rank=47,50). Τέλος, φάνηκε ότι όσο μεγαλύτερη προθυμία έχουν οι πολίτες να εμβολιαστούν, τόσο συχνότερα χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης / εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων (για παράδειγμα Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, TikTok, Viber, WhatsApp) για να ενθαρρύνουν άλλα άτομα να εμβολιαστούν κατά της Covid-19 (r=0,192, p-value ή Sig.=0,014<.05).
Συμπεράσματα: Από τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, προκύπτει ότι οι συμμετέχοντες στην πλειοψηφία τους έχουν πραγματοποιήσει τις προβλεπόμενες δόσεις του εμβολίου κατά της COVID-19 και δεν διακατέχονται από άγχος ή άλλα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα σχετικά με τα νέα δεδομένα που επέφερε η πανδημία. Οι πρωταρχικές πηγές πληροφόρησης είναι οι επίσημες κρατικές, παρότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη δεν δείχνουν ιδιαίτερη εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς ούτε είναι ικανοποιημένοι από τις εθνικές στρατηγικές ενημέρωσης. Ωστόσο, δεν δείχνουν να έχουν επηρεαστεί από τις πληροφορίες στο Διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λέξεις-κλειδιά: υγειονομική πληροφοριακή συμπεριφορά, COVID-19, εμβόλιο, πρόθεση, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Διαδίκτυο, παραπληροφόρηση.
Introduction: Health information behavior is a key parameter that has been associated with health behaviors and health decision making. People need to look to various media for health information, especially vaccines. The international literature has sufficiently documented both the positive and negative effects of health information disseminated through the Internet and the mass media. Disseminating documented information about the benefits of the COVID-19 vaccine through the media and the Internet can be encouraging and safe for the general population. On the other hand, there are findings that show that spreading false or misleading information about the vaccine and its side effects through websites and mass media is associated with reduced vaccine coverage and reluctance to get vaccinated.
Aim: The present research study aims to investigate the effects of health information behavior of the general population on COVID-19 vaccination intention.
Material and Methods: In the present study 163 citizens participated, who were asked to fill in a questionnaire consisting of 10 main parts.
Results: The majority of citizens stated that their state of health is from good to very good (mean=1.55, s.d.=0.58). They are also looking for sources of information on issues related to Covid-19 very often, especially for obesity and COVID-19 (mean = 3.85, s.d.=.71). They are also looking for sources of information on issues related to vaccination against Covid-19 to a moderate degree to less frequent, especially on the safety of vaccines (mean = 3.06, s.d.=1.33). The main source of information is the EODY website, eody.gov.gr (mean = 2.84, s.d.=1.23) (but to a moderate extent). Respondents seemed to be moderately satisfied with the overall current information on COVID-19 (mean = 2.59, s.d.=1.00). Regarding digital health information literacy, it seemed that most respondents can separate sources of information about COVID-19 that are of high quality from those that are of low quality on the internet (mean = 2.23, s.d.=1.13). As about using Social Media and Messaging Apps for Covid-19, most tend to think more that less often they use the above (for example Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, TikTok, Viber, WhatsApp) to share information on issues related to Covid-19 (mean = 1.96, s.d.=1.05). From the investigation of the overall perceptions regarding the feelings about the vaccine against Covid-19, it appeared that citizens consider to a moderate degree that vaccination for COVID-19 caused/ causes them anxiety (mean = 2.75, s.d.=1.30), while they experienced little to no enthusiasm (mean = 1.60, s.d.=.96). Most consider to a moderate degree that they trust what doctors say about the coronavirus pandemic (mean = 2.90, s.d.=1.10). As far as their intention to vaccinate is concerned, if the authorities propose a new vaccine against COVID-19 free of charge, it would be moderate to slightly likely that they would accept to be vaccinated with such a vaccine (mean = 2.42, s.d.=1.17). Inductive statistical analysis showed that gender views differ statistically significantly on the intention of vaccination (p=0.002). Men (Male rank=106.82) seem to be more willing to be vaccinated compared to women (Male rank=76.85). It was also shown that participants who have Higher Education are more willing to be vaccinated than the other groups (Mean Rank=91.69). Less willing to be vaccinated appear to be holders of elementary/high school diploma (Mean Rank=47.50). Finally, it seemed that the more willingness citizens have to get vaccinated, the more often they use social media /messaging apps (for example Facebook, Instagram, Twitter, YouTube, TikTok, Viber, WhatsApp) to encourage other people to get vaccinated against Covid-19 (r=0,192, p-value ή Sig.=0,014<.05).
Conclusions: The results of the present study show that the majority of participants have completed the prescribed doses of the COVID-19 vaccine and are not possessed by anxiety or other positive or negative emotions about the new data brought about by the pandemic. The primary sources of information are the official state ones, although the participants in the study do not show much confidence in the institutions nor are they satisfied with the national information strategies. However, they do not appear to have been influenced by information on the Internet and social media
Keywords: health information behavior, COVID-19, vaccine, intent, social media, Internet, misinformation.
Επιδράσεις της υγειονομικής πληροφοριακής συμπεριφοράς του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα στην πρόθεση εμβολιασμού