Παραδοσιακές και καινοτόμες τεχνικές ανάκτησης οικονομικών αξιών από απόβλητα ηλεκτρονικού εξοπλισμού (e-waste). Κίνδυνοι και ευκαιρίες με στόχο την αειφορική και οικονομικά βιώσιμη αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Traditional and innovative techniques for recovering economic values ​​from electronic equipment waste (e-waste). Risks and opportunities towards a sustainable and economically viable response to environmental impacts (Αγγλική)

  1. MSc thesis
  2. Νίττης, Σάββας
  3. Διαχείριση Αποβλήτων (ΔΙΑ)
  4. 16 Μαίου 2021 [2021-05-16]
  5. Ελληνικά
  6. 115
  7. Κωνσταντακοπούλου, Φωτεινή
  8. Ευθύνη παραγωγού | Στερεά απόβλητα | Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης | Κυκλική Οικονομία | ΑΗΗΕ | αειφορία
  9. 1
  10. 34
  11. Περιέχει : πίνακες, σχήματα, διαγράμματα, εικόνες
    • Τα απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) αποτελούν ένα ειδικό ρεύμα των στερεών αποβλήτων. Ο χαρακτηρισμός τους ως «ειδικό ρεύμα» έγκειται τόσο στην παρουσία επικίνδυνων στοιχείων και ενώσεων στα ΑΗΗΕ, που απαιτούν ειδική διαχείριση για την αποφυγή υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, όσο και στην δυνατότητα ανάκτησης χρήσιμων υλικών και σπάνιων στοιχείων, η ευρεία χρήση των οποίων στην βιομηχανία τα καθιστά δυσεύρετα και από οικονομικής άποψης πολύτιμα. Η κατοχή Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΗΗΕ) αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του ανθρώπου, επιτρέποντας σε ένα αυξανόμενο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού να απολαμβάνει τις διευκολύνσεις που η χρήση του συνεπάγεται. Μία σειρά τεχνικοοικονομικών, δημογραφικών και ψυχολογικών παραγόντων, οδηγούν με την πάροδο των ετών στην μείωση της μέσης ωφέλιμης διάρκειας ζωής του ΗΗΕ που το άτομο κατέχει. Το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε μία διαχρονική αύξηση στην ποσότητα των ΑΗΗΕ και του μη χρησιμοποιούμενου ΗΗΕ. Τα τελευταία στοιχεία φανερώνουν ότι η τάση αυτή διατηρείται ισχυρή, χωρίς να αναμένεται αξιόλογη διαφοροποίηση στο προσεχές μέλλον. Δυστυχώς, σε παγκόσμιο επίπεδο παράγονται, χρησιμοποιούνται και απορρίπτονται ΗΗΕ με τρόπο που δεν συνάδει με τις αρχές της αειφορικής ανάπτυξης, που ο πλανήτης πλέον επιζητά. Η αντιμετώπισή των παραγόμενων ΑΗΗΕ, τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων, εδράζεται τις τελευταίες δεκαετίες στην έννοια της διευρυμένης ευθύνης των παραγωγών τους. Η πραγματικότητα ωστόσο αποκαλύπτει σοβαρά προβλήματα διαχείρισης. Οι πλουσιότερες και ανεπτυγμένες χώρες ανά τον κόσμο προκρίνουν και συχνά επιβάλλουν διαδικασίες που ευνοούν την βιώσιμη αντιμετώπιση των ΑΗΗΕ. Σε πρακτικό ωστόσο επίπεδο, οι εφαρμοζόμενες πολιτικές αποδεικνύονται ενίοτε αναποτελεσματικές. Και αυτό διότι δύο από τους βασικούς αρωγούς στην επιτυχία τέτοιου είδους πρωτοβουλιών, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, δεν παρουσιάζουν στις περισσότερες χώρες ικανοποιητική ανταπόκριση, αναδεικνύοντας σοβαρό έλλειμμα εκπαίδευσης, περιβαλλοντικής συνείδησης και κινήτρων. Επιπλέον, μελανό σημείο αποτελεί η εισαγωγή από τις ανεπτυγμένες χώρες ΗΗΕ που παράγεται σε αναπτυσσόμενες οικονομίες, χρησιμοποιείται στις πρώτες και επανεξάγεται ως απόβλητο προς διαχείριση στις δεύτερες, σε μονάδες που εφαρμόζουν πρακτικές που δεν θέτουν ως προτεραιότητα την υγεία των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος. Θλιβερό σύμμαχο σε αυτή την στρέβλωση, αποτελούν τα κενά του νόμου στις ανεπτυγμένες χώρες, σε συνδυασμό με την πλήρη απουσία ή και τη μειωμένη δυνατότητα επιβολής της σχετικής νομοθεσίας στις αναπτυσσόμενες. Βασικοί στόχοι της συγκεκριμένης εργασίας θεωρούνται οι ακόλουθοι τρείς: α) Η παρουσίαση των εφαρμοζόμενων συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης στην χώρα μας, την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καθώς και σε διεθνές επίπεδο. β) Η διερεύνηση τυχόν κενών στη νομοθεσία που ευνοούν την εφαρμογή μη βιώσιμων πρακτικών, καθώς και τα αποτελέσματα αυτών των πρακτικών στις ανεπτυγμένες αλλά κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. γ) Η ανίχνευση των παραγόντων εκείνων που «εμποδίζουν» επιχειρήσεις και νοικοκυριά να συνεισφέρουν τα μέγιστα στην εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ και η αναζήτηση εκείνων των κινήτρων που θα ενθαρρύνουν μία ενεργότερη συμμετοχή τους. Οι δύο πρώτοι σκοποί θα ικανοποιηθούν κατά το δυνατό, μέσω ενδελεχούς βιβλιογραφικής επισκόπησης, αναζήτησης σε βάσεις στατιστικών δεδομένων, καθώς και σε στοιχεία που παρέχουν εταιρίες με αντικείμενο την εναλλακτική διαχείριση των ΑΗΗΕ. Η επίτευξη του τρίτου στόχου θα πραγματοποιηθεί μέσω ερευνητικής διαδικασίας και συγκεκριμένα με την κατασκευή σχετικού ερωτηματολογίου, την διανομή του σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά και την επεξεργασία των απαντήσεων που ελήφθησαν για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης προσπάθειας μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: Σε σχέση με τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) ΗΗΕ και ΑΗΗΕ, παρουσιάζεται μία λεπτομερής εικόνα της δομής, των στόχων αλλά και των εφαρμοζόμενων από αυτά πρακτικών για τα δύο αδειοδοτημένα συλλογικά ΣΕΔ που έχουν ως αντικείμενό τους τα ΑΗΗΕ στην Ελλάδα. Οι στόχοι δεν διαφέρουν σημαντικά στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, λόγω της κοινής νομοθεσίας. Εκεί που ωστόσο παρουσιάζονται μικρές ή μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις είναι στον αριθμό και την δομή των ΣΕΔ, όπου ανάλογα με τη χώρα επιλέγονται ατομικά ή συλλογικά σχήματα καθώς και διαφορετικές νομικές μορφές των σχετικών εταιριών. Επιπλέον οι εφαρμοζόμενες πρακτικές συχνά διαφέρουν, καλούμενες να εξυπηρετήσουν ιδιαιτερότητες σε επίπεδο γεωγραφίας, κοινωνικής διαστρωμάτωσης και γενικότερης νοοτροπίας από χώρα σε χώρα. Σε σχέση με τη νομοθεσία, καθίσταται σαφές ότι «παράθυρα» στους νόμους υπάρχουν παντού και εναπόκειται στη νοοτροπία κάθε λαού, την βούληση της πολιτείας να εφαρμόσει τη σχετική νομοθεσία και την ύπαρξη ικανού περιθωρίου κέρδους, ώστε ιδιώτες να επιδιώξουν με νομότυπο τρόπο να παρανομήσουν εξάγοντας ΑΗΗΕ, καμουφλαρισμένα σε μεταχειρισμένο ΗΗΕ, σε χώρες κυρίως του τρίτου κόσμου. Τέλος, η επεξεργασία των απαντήσεων στα ερωτηματολόγια αναδεικνύει σοβαρά προβλήματα σε επίπεδο ενημέρωσης, ως προς τον τρόπο, τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο επιχειρήσεις και νοικοκυριά μπορούν να συνεισφέρουν στην κοινή προσπάθεια για εξοικονόμηση πόρων και σωστή διαχείριση των ΑΗΗΕ. Αρωγοί στην συγκεκριμένη προσπάθεια μπορούν να σταθούν η πολιτεία και τα συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΣΕΔ) μέσα από την θεσμοθέτηση κινήτρων και την κατά το δυνατόν εξάλειψη των παραγόντων εκείνων που δρουν ανασταλτικά απέναντι στις διαδικασίες.
    • Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) is a special stream of solid waste. Their characterization as a "special stream" lies both in the presence of hazardous elements and compounds, which require special treatment in order to avoid environmental and public health degradation and also in the ability to recover from them useful materials as long as rare elements, the widespread use of which in the industry, makes them both hard to find and considerably valuable. Possession of Electrical and Electronic Equipment (EEE) is now an integral part of human daily life, allowing a growing portion of global population to enjoy the benefits of their use. A number of technical, economic, demographic and psychological factors lead, over the years, to a considerable drop to the average useful life of EEE that each individual possess. This translates into an increase over time in the amount of both WEEE and unused EEE. This trend remains strong according to the latest data, with no significant change expected in the near future. Unfortunately, today EEE is globally produced, used and discarded in a way that is not in line with the principles of sustainable development, which the planet nowadays require. The treatment of WEEE produced, at least in terms of intentions, is based during the last two decades on the concept of extended responsibility by their producers. The reality, however, reveals serious management problems. The richest and most developed countries in the world favor and often impose rules and processes that support a sustainable treatment of WEEE. However, on a practical level, the policies implemented sometimes prove to be quite ineffective. And this is because two of the main contributors to the success of such initiatives, businesses and households, in most countries do not respond well to the imposed policies, highlighting a serious lack of education, environmental awareness and motivation. In addition, import and use of EEE to developed countries, which are initially produced in developing economies and then re-exported as waste for treatment to them, in facilities that implement practices endangering citizens’ health and the environment, feels like a black mark. A sad ally in this distortion are gaps in the laws of developed countries, combined with complete absence of relevant legislation or reduced law enforcement in developing ones. The main objectives of this paper are the following three: a) Presenting WEEE alternative management systems in our country, the European Union (EU) and internationally. b) Investigating possible gaps in the legislation that favor the implementation of unsustainable practices, as well as highlighting the results of these practices, both in developed and developing economies. c) Investigating the factors that avert businesses and households from contributing the maximum to an alternative management of WEEE, as long as detecting those incentives that will encourage a more active participation by them. The first two objectives will be met, through a thorough literature review, systematic search of statistical databases, as well as processing of various data provided by companies which deal with alternative WEEE management. The achievement of the third objective will be reached through a research process and specifically by constructing a relevant questionnaire, distributing it to businesses and households and processing the answers received in order to draw useful conclusions. The results of this effort can be summarized as follows: In relation to the Alternative WEEE Management Systems (AMS), a detailed picture of the structure, objectives and practices applied by the two formal WEEE AMS in Greece, is presented. The targets do not differ considerably through the rest of the EU, due to common legislation. Some small or larger differences can be found in the number and structure of the AMS. Depending on the country, individual or collective schemes are favored, as well as different legal forms for the relevant companies. In addition, the applied practices often differ, in order to serve specificities due to geography, social stratification and general way of thinking, characterizing each country. In relation to the legislation, it becomes clear that "gaps" in the laws can be traced everywhere and it is up to each country mentality, the honest will of the state to enforce the relevant legislation and the existence of sufficient profit for the private sector to seek that window, which allows the export of WEEE, disguised as used EEE, mainly to third world countries. Finally, the processing of questionnaire responses highlights serious information problems in terms of how, where and when businesses and households can contribute to the joint effort to save resources and properly manage WEEE. The state and the collective alternative management schemes can contribute towards this effort through legislation of incentives and the elimination, as much as possible, of those factors that act as a deterrent to the process.
  13. Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές